Жума
24-Октябр 2025
Ўзбек аёллари азалдан ҳайит байрами арафасида қўлларига, оёқларига хина билан турли нақшлар чизиб, шодиёнага алоҳида тайёргарлик кўришган. Хина — лавсония ўсимлиги баргидан олинадиган бўёқ. У Миср, Судан, Ҳиндистон давлатларида ўсади ва атир, соч бўёқ тайёрлашда, қўлларга нақш чизишда фойдаланилади.
Фарзандини эсон-омон бағрига олган қўшнимиздан ҳол сўрагани чиқдим. Анча ўзига келиб қолган келин қўлида чақалоғи билан мени кутиб олди. Сўрашиб бўлгач, гўдагини секингина ёнимдаги кўрпачага ётқизиб, чой олиб келгани чиқиб кетди. Мириқиб ухлаётган бола онасининг йўқлигини сездими, чўчиб уйғонди. У зич йўргакланган қўл-оёқларини чиқариш учун чираниб йиғлашини кўриб, ичим ачиди. Йўргакни бироз бўшатгандим, жони ором олиб яна уйқуга кетди.
— Ўғлим беш ёшда. Тез-тез шамоллайди. Шифокор иммунитети паст, чиниқтириш керак, деб маслаҳат берди. Боламга жуда яхши эътибор берамиз. Барибир тез-тез касал бўлаверади. Нима қилсам, касалликка чидамли бўлади?
Юздаги ажинлар олдини олиш ва бартараф этиш учун турли сунъий аралашмали суртма (крем)лардан фойдаланамиз. Улар ажинни ташқи томондан силлиқлаб турса-да, терининг ички қаватига таъсир кўрсатмайди. Бу мақсадга эришишда табиий маҳсулотларнинг аҳамияти беқиёс.
Ота-боболаримиз тутнинг минг бир дардга даво эканини таъкидлашган. Оқ тут таркибида қандлар, органик кислоталар, витамин С, ошловчи моддалар бор. Абу Али ибн Сино оқтут баргини ангина, қуритилмаган барг ширасини эса тиш оғриғида тавсия қилган. Мева шираси билан оғиз ва томоқдаги шишларни, дизентерия касаллигини даволаган ҳамда сийдик ҳайдовчи дори сифатида ишлатган.
Абу Али ибн Сино қон олдириш танадаги «мўллик», яъни томирлардаги яроқсиз хилтларни чиқариб юборишини таъкидлаган. Қони кўпайиб кетиб, касалликка чалинувчан бўлиб қолган ҳамда айрим хасталиклар билан оғриган беморлар қон олдириши зарурлиги уқтирилган. Бугунги кун тиббиётида бу ҳатто соғлом инсон танаси учун ҳам кони фойда экани таъкидлаб келинмоқда.
— Танамнинг баъзи жойларида қизғиш рангли тез-тез қичишадиган доғлар пайдо бўлди. Назаримда, улар кундан-кунга катталашиб бораётгандек. Шифокорга мурожаат қилсам, «Псориаз» касаллиги, деди. Бу қандай хасталик? Шу ҳақида тўлиқроқ маълумот берсангиз.
Камқонликдан азият чекяпсизми? Танангизда қувват йўқми?
Унда айни пишиқчилик пайтида тўйиб-тўйиб гилос истеъмол қилинг. Сабаби, анъанавий табобат гилосни камқонликни даволашда тавсия этиши бежиз эмас: унинг таркибида кўп миқдорда темир моддаси бор.
Гоҳо баданда қизил, жигарранг, қора доғлар пайдо бўлади. Баъзида уларга эътиборсиз бўлсак, гоҳида бу бизни ташвишга солади. Хўш, бу доғларнинг пайдо бўлишига сабаб нима? Уларнинг келиб чиқиши саломатлик билан боғлиқми?
Бу борадаги саволларимизга дерматолог Шаҳло ИСМОИЛОВА жавоб берди.
Баҳорнинг иштаҳани очувчи энг сархил маҳсулотларидан бири, шубҳасиз, қулупнай. Ўзига хос таъмга эга табиатнинг бу неъмати инсон танаси учун зарур бўлган фойдали дармондориларга жуда бой.
Аста-секин кунлар исиши билан аёлларда хушбўй атирларга талаб камая боради. Сабаби, улар таркибидаги спирт қуёш нурида танада бир қатор аллергик ҳолатларни юзага келтириши мумкин.
Буйрак-тош касаллиги пешоб ажратиш (концентрацион) фаолиятининг бузилиб, сийдикнинг миқдор ва сифат жиҳатидан ўзгариши оқибатида буйрак коса-жом тизимида тошлар пайдо бўладиган сурункали хасталикдир. Бу ўзгаришлар организмдаги умумий модда алмашинувининг бузилиши билан ҳам боғлиқ. Ҳаддан зиёд кўп овқатланиш (айниқса, гўштли маҳсулотлар) натижасида оқсил парчаланишининг кучайиши танадаги ана шу модда алмашинувининг бузилишига олиб келади. Яъни, касаллик туфайли буйракларнинг коса-жом тизими ва сийдик йўлларига тўпланиб қолган туздан тош пайдо бўлади.
Кун бўйи ишда, иш столига чўкканча бир хонада диққинафас бўлиб ўтирасиз. Иш вақти тугагач эса, автоуловда уйингизга етиб келасиз. Овқатланасиз, телевизор қаршисига чўкасиз-да, янгиликларни эшитасиз, сўнг ухлайсиз. Бу ҳар куни такрорланади. Кундан кунга эса ўзингизда ланжлик, кайфиятсизлик ва ниҳоят беморликни ҳис қила бошлайсиз. Ҳаётингиз бу тарзда давом этишини истамайсизми? Унда олий тоифали спорт мураббийи Аҳрор ЖАББОРОВнинг маслаҳатига қулоқ тутинг.
Қоқиўт — таркибида С витамини кўп бўлгани учун иштаҳа очувчи ва ҳазмни яхшиловчи таъсирга эга.
Яра касаллиги (меъда ва ўн икки бармоқ ичак яраси) қайталанувчи ва жадаллашишга мойил хасталик. Унинг келиб чиқишига кучли ҳаяжонланиш, қийин ҳазм бўладиган, ёғли, аччиқ ва шўр, ўта иссиқ ва совуқ таомлар истеъмол қилиш, тартибсиз овқатланиш (қуруқ нон – чой билан овқатланиш, таомланишлар орасидаги узоқ танаффуслар), ишда, оиладаги асабийлашиш ва руҳий зўриқишлар, зарарли одатлар, спиртли ичимликлар ичиш ва чекиш кабилар сабаб бўлади.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Дошқозондаги ошдан қолган қоп-қора ёғни чўмичда пластик идишга қуяётган ошпазга «Буни нима қиласиз?» дея савол бердим. У «Шуниям билмайсанми?!» дегандай энса қотириб жавоб қайтарди:
Ўтган ҳафтада ҳукуматнинг тегишли қарорига мувофиқ рецепт билан бериладиган дориларни электрон рецепт асосида тайинлаш тартиби белгиланди.
Замонавий ҳаёт ритми биздан тезкорликни талаб қилаётгани бор гап. Улар орасида энг оммабопи – тез тайёрланадиган егуликлар (фаст-фуд) ва қайта ишланган саноат маҳсулотлари эканлиги ҳам ҳақиқат.
Тан саломатлигига иккита ҳапдори билан эришиб бўлмайди. Аввало, инсон соғлом овқатланиши, озода турмуш тарзи, бадантарбия ва замонавий тиббиёт уйғунлиги билан ҳамоҳанг яшамоғи лозим.
Бугун кундалик турмушимизда пластикдан қочиб қутула олмайдиган ҳолатга келдик. У қўлимиздаги идишларда, бозор сумкаларимизда, ҳатто озиқ-овқатимизда ҳам бор.
