остеопороз ва остеомиелит хавф солади

Инсон аъзолари ичида суяк энг қаттиқ, шу билан бирга, энг мўрт ҳисобланади. Чунки суякка жароҳат етса, у тузалмас хасталикларга дучор бўлади. Баъзида бу инсоннинг мажруҳ бўлиб қолишига, таянч аъзонинг секин-аста емирилишига олиб келади. Улар ичида энг хавфлиси эса остеопороз, остеомиелит касалликларидир. 

— Остеопороз — суякнинг бўшаши, мўртлашишидир, — дейди пойтахтимизнинг Учтепа туманидаги 26-сон оилавий поликлиникаси олий тоифали хирург-шифокори ­Алишер ­ШОАБДУКАРИМОВ. — Касаллик икки йўл билан, яъни камҳаракатлик ва айрим хасталиклар туфайли келиб чиқади. Инсон қанча кўп ҳаракат қилса, яёв юрса, суяк қаттиқлашиб боради. Ҳозирги кунда техника ривожланиши ҳамда транспорт воситаларидан кўп фойдаланиш оқибатида ҳаракат камайиб, бу суякларнинг мўртлашишига ҳамда остеопороз касаллигининг келиб чиқишига олиб келмоқда. Иккинчиси, турли хасталиклар натижасида беморнинг ойлаб ётиб қолиши, ҳаракатсизлиги сабабли келиб чиқади. Бемор тавсия қилинган дори-дармонларни истеъмол қилгандан сўнг яна ҳаракатсиз қолса, натижада дорилар бориб-бориб баданга сингишдан тўхтайди. Бунинг натижасида эса остеопороз янада кучайиб кетади.

— Остеомиелит остеопороздан нимаси билан фарқ қилади?

— Остеомиелит — суякнинг йиринглаши ёки шамоллашидир. Шу билан остеопороздан фарқ қилади. Остеомиелит келиб чиқишига  совуқда узоқ вақт қолиб кетиш, суякни операция қилиш жараёнида инфекция тушиши, жароҳатларни вақтида даволамаслик сабаб бўлади. Унинг гематоген ва шикастдан кейинги остеомиелит каби турлари мавжуд бўлиб, остеомиелит касаллиги асосан, ёш болаларда кўп учрайди. Касаллик 80-85 фоиз бирламчи жароҳатдан сўнг бошланади. Бунда инфекция қон орқали шикастланган суяк тўқимасида ривожланиши оқибатида касаллик  бошланади. Бу хасталик катта ёшлиларда оғир жароҳат олганда айрим шифокорларнинг тажрибасизлиги оқибатида нотўғри ташхис қўйиши сабабли ривожланиб кетади. Касалликнинг белгилари юқори ҳарорат, безовталик, жароҳат олган жойда қаттиқ оғриқ, шиш, септик ҳолат, алаҳсираш каби белгиларда кўринади.

— Суяк касалликларининг олдини олиш учун нималарга амал қилиш керак?

— Болаликдан тўғри овқатланиш, спорт билан доимий равишда шуғулланиш, уйқудан олдин овқатланмаслик керак. Агар овқатлангандан сўнг ҳаракат қилинмаса, ейилган овқат бора-бора заҳарга айланади.

— Касаллик ирсиятга боғлиқми?

— Остеопороз ҳамда остеомиелит касалликлари ирсий бўлмайди. Аммо остеопороз баъзида бўлиши ҳам мумкин. Бунда суякка инфекция юқиши ёки бирор модда етишмаслиги оқибатида она қорнидаёқ бўшашиши мумкин. Агар бола бу касаллик билан туғилса, суяк мўрт бўлиб қолиб, арзимаган ҳаракат, қоқилиб кетиш натижасида ҳам синиши мумкин.

Остеомиелит тез-тез қайталаниб, одам танасининг бутун аъзоларига ўз таъсирини ўтказади. Бунда бўғимларда, асаб тизимида, қон томир, юрак, буйрак, жигар ва бошқа юмшоқ тўқималарда ўзгаришлар кузатилади. Остеомиелитга учраган найсимон суякларда эса патологик синиш, катта ҳажмда суяк тўқимасининг чириши, суяк дефекти, ёлғон бўғим, суяк тўқимасининг ўсишдан тўхташи ва суяк ҳосил қиладиган бўғимларнинг тикланишида оғир ўзгаришлар пайдо бўлиши мумкин. Агар касаллик вақтида даволанса, асоратларсиз соғайиб кетиши мумкин. Суяк емирилиб, йиринглаш қонга тарқалган бўлса, сезиларли асоратлар қолади. Касаллик комплекс ва жарроҳлик йўли билан даволанади. Остеомиелитдан ортопедик асоратлар қолмаслиги ҳам мумкин.

Озода ВАЛИЕВА

ёзиб олди.