Пайшанба
23-Октябр 2025
Вокзал. Ҳар доимгидай шовқин-сурон. Поездлар кимларнидир олиб келяпти-ю, бошқа бировларни узоқ-узоқларга олиб кетяпти. Бу ерда ҳеч ким муҳим эмас.
Мен ҳам ўз поездимни кутяпман. Ёнимда ўтирган икки хотин тинмай жаврамоқда. Эшитмаслик учун қулоқни ёпиш ноқулай. Беихтиёр уларнинг суҳбатига қулоқ соламан.
— Уйимизда китоб кўплигидан эркинроқ нафас олиб бўлмайди.
Маърифатга ташна китобхонлар учун ўзбек адабиёти хазинасига яна бир янги асар қўшилди. У «Амир Темур ва император Наполеон» номли монографик асар бўлиб, тарих фанлари доктори, профессор Раҳмон Фармонов ва Музаямхон Фармонова қаламига мансуб.
«Китоб олами» маънавий-маърифий савдо мажмуасида филология фанлари номзоди Раҳимбой Жуманиёзов ҳамда тарих фанлари доктори, профессор Аҳмаджон Чориевнинг янги асарлари тақдимоти бўлиб ўтди.
— Мен умримда бирон китобни тўлиқ ўқиб чиқмаганман. Тўғриси, ўқиёлмайман. Эндигина ўқишга киришсам, бошим оғрий бошлайди.
— Сизнинг қўлларингизни музейга қўйса бўларкан. Остига «Умрида бир марта ҳам китоб ушламаган қўллар», деб ёзиб қўйилади...
Мактабгача ёшдаги болаларни кузатсак, китобни ўзгача меҳр ва иштиёқ билан варақлайди. Уларнинг назарида бутун дунёнинг сир-синоати китобга жам бўлгандек туюлади. Суратларини томоша қилиб, ҳайратланади. Фарзандимизнинг қалбидаги бу учқуннинг кучлироқ аланга олиши, йўлларимизнинг нурафшон бўлиши эса ўз қўлимизда.
Китоб — инсоннинг дўсти. Бу синовдан ўтган ҳақиқат. Уни варақлар экансиз, хулоса чиқаришга ўрганасиз, тафаккурингиз бойиб боради, муҳими, келажакда дуч келишингиз мумкин бўлган ҳаётий вазиятларда ўзингизни қандай тутишга ўрганасиз.
Китоб мутолааси инсонни нафақат маърифатли, маънавиятли қилишга хизмат қилади, балки унинг саломатлиги учун ҳам фойдали экани билан аҳамиятли. Хўш, китоб мутолааси инсон саломатлигига қайси жиҳатлари билан таъсир этиши мумкин?
Бебаҳо асарларимиздан бехабар ўқувчилар китоб танлашда биринчи унинг суратига эътибор қаратади. Агар китобнинг муқовасида сеҳр-жоду, ўғрилик, қотиллик каби саҳналар тасвирланган бўлса, айни муддао — сотиб олишади.
Мактаб азиз ва табаррук маскан. Унда илму маърифатнинг боғбонлари ёш ниҳолларни парваришлаб, тафаккурига сайқал беради.
Ҳар куни ишхонамга, яъни кутубхонага келиб, сеҳрли оламга кириб қолгандек бўламан. Китобларнинг ҳар бири мўъжиза бўлиб кўринади. Китобларга, кутубхонамизга келган мутолаага ташна китобхонларга қараб, болалигимдаги воқеалар эсимга тушаверади.
Инсон тафаккурининг кенгайиши, сўз бойлиги ошиб, ҳозиржавоб бўлишига, асосан, китоб сабабчи. Унинг яна бир жиҳати шундаки, ўқувчига асардаги қаҳрамонларни ташқи дунё билан солиштириб, одамлар орасидан ўшандайларни излаш имконини беради.
Ғафур Ғулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи тўрт жилддан иборат «Ал-Қомус» арабча-ўзбекча қомусий луғатининг биринчи жилдини нашрдан чиқариб, жамоатчиликка тақдим этди.
Охирги пайтда халқимиз китобхонликдан узоқлашиб кетгани аччиқ бўлса-да, ҳақиқат. Кўпчилигимиз тирикчилик, қорин ғами деб китоб ўқишни эсдан чиқардик. Айниқса, ёшлар ахборот-техник воситаларга керагидан ортиқ берилиб кетди. Аслида ҳеч қандай ахборот воситалари китобнинг ўрнини боса олмайди, чунки фақат китобгина инсонни комиллик сари етаклайди.
«Охирги бор қачон китоб ўқигансиз?» деб сўрасангиз, кўпчилик мактаб ё талабалик пайтини ёдга олади. Балки ҳаёт ташвишлари бунга имкон бермаётгандир. Аммо фарзандларимизга кўп китоб ўқиш кераклиги ҳақида қайта-қайта гапирсак-да, ўзимиз бунга амал қилмасак, гапимизнинг таъсири бўлармикан? Чунки истаймизми-йўқми, катталар кичиклар учун, ота-оналар фарзандлар учун намуна.
.jpg )
Китоб комиллик сари йўл кўрсатувчи маёқ ҳисобланади. Афсуски, ҳозирги кунга келиб бу хазинанинг асл қийматини тушуниб етиш, қадрлаш масаласида бизни ўйлантирадиган муаммолар бироз кўпайгандек.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
«Мени ташвишга солаётган масала – ёшларимизни касб-ҳунарли қилиб, доимий даромад топиши учун шароит яратиш. Агар буни тўғри йўлга қўйсак, маҳаллада камбағал ва ишсиз қолмайди».
Шавкат МИРЗИЁЕВ
Китоб ўқимаган, китобга ошно бўлмаган бола – бугунги ахборот асрида, билим ва технологиялар даврида «замонавий қул»га айланади. Мактаб кутубхоналарининг бой бўлиши, ўқувчи-ёшларнинг чинакам китоб мутолаасига одатланиши ана шундай улкан муаммога қарши муносиб ечим бўлиши шубҳасиз.
Юртимиз бўйлаб V республика «Китобхонлик ҳафталиги» бошланди
Жиноий жазолар нафақат жазолаш, балки шахсни тузатиш ва жамиятга қайта мослашиш жараёни сифатида ҳам қаралиши керак. Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон Экологик партияси фракциясининг йиғилишида муҳокама қилинган янги қонун лойиҳаси айнан шу тамойилга асосланган. Унга кўра, маҳкумлар ўз устида ишласа, хусусан, китоб ўқиб, имтиҳон топширса, жазо муддати қисқартирилади.
«Боболаримиз китоб топишга қийналар эдилар: ҳозир эса биз китоб танлашга қийналамиз. Мутолаа учун жуда зийрак бўлмоқ керак».
