ТИЛ — ВОСИТА, НУТҚ — ЖАРАЁН
«Гапирганда шароитни, суҳбатдошингни ҳисобга ол.
Ўринсиз сўз айтма…»
«Гапирганда шароитни, суҳбатдошингни ҳисобга ол.
Ўринсиз сўз айтма…»
Китоб инсонни улғайтиради деганлари рост экан. Қанча кўп китоб ўқисанг, ҳаётга бўлган қизиқишинг, дунёқарашинг, ўзингга бўлган ишончинг ортавераркан.
Ўзбекистон ёшлар иттифоқининг «Ёш китобхон» танлови ҳақида эшитиб қолдим. Менда ҳам иштирок этиш иштиёқи пайдо бўлди. Аммо туман босқичидаёқ ютқизиб қўйсам-чи, деган фикр бироз ўйлантириб қўйди.
Яқинда орамизда хушчақчақ юрган, муборак тўқсон ёшга кириб вафот этган устоз ёзувчи, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби Носир Фозиловни эслаганимда бир ҳақиқатга амин бўламан: мард, валломат инсонлар ҳар куни туғилавермас, танти, кўнгли очиқ одамлар ҳадеб учрайвермас экан…
«Қизим, ҳаёт сен ўйлаганчалик осон эмас. Орзу қилиш, катта ниятлар билан яшаш яхши албатта, аммо сенинг тушкунликка тушиб қолишингни истамайман.
«Нима ўқиётганига қараб инсоннинг ким экани ҳақида баъзи бир хулосаларни чиқариш мумкин», деган гапни эшитганман. Шунинг учун бўлса керак, баъзан кўчадами, уловдами кимдир китоб ўқиб кетаётганини кўрсам, дарров унинг қандай китоб ўқиётгани билан қизиқаман.
Ҳали ўқиш-ёзишни билмайдиган беш ёшлардаги гўдак эдим. Уйимиздаги китобларни титкилай туриб, бир суратга кўзим тушди. Унда елканлари шишган кема, кемада узоқларга тикилаётган бола тасвирланган эди. Негадир бу сурат менга жуда ёқиб қолди. Китобни қанча варақласам ҳам бошқа бунга ўхшаш сурат топмадим. Бу китобни жуда яхши кўриб қолдим. Уни яшириб қўйдим.
Китоб инсоният яратган шундай мўъжизаки, руҳиятга қанот, қалбга нур бағишлайди. Сеҳрли кучи шундаки, унда шонли ўтмиш, нурафшон бугун, ёрқин келажак бир нуқтада бирлашади. Аслида инсон ҳаётда ўзлигини англашга, дунёни билишга, оламни идрок этишга ҳамда ундан юпанч топишга ҳаракат қилади. Бу йўлда эса, албатта, китоб унга маёқ бўлади.
Одамзод шундай хилқатки, туғма инстинклар уни аввало, бугун билан яшашга мажбур қилади. Ахборот тўрларига ғарқ бўлган кунимизда дунё организми бўйлаб яшин тезлигида рўй бераётган ўзгаришлар суръати ва салмоғини ҳис этаркансан, узлатга чекиниб аллақандай мактублар ёза олмайсан.
Эринибгина дарс тайёрлашга ўтирган Нодир онасидан сўради:
Газетанинг шу йил 2 ноябрдаги 44-сонида Ўзбекистон халқ шоири, севимли адибимиз Эркин Воҳидовнинг «Сўз латофати» китоби ҳақида ажойиб мақола эълон қилинган экан. Ушбу мақола мени ҳам мазкур китобни қайта-қайта ўқиб чиқишга ундади.
Бир пайтлар нашриётларда бирор янги китоб нашр этилишидан олдин бу ҳақда халққа эълон берилиб, ўша китобга эга бўлишни хоҳловчилар олдиндан обуна қилинган экан. Сабаби, китоблар адади унча катта бўлмаган. Ўшанда китоблар бор-йўғи юз минг нусха атрофида чоп этилган экан...
Дугоналаримнинг китобга бўлган қизиқишини кўриб, ҳар сафар пойтахтдан қайтганда улар учун китоб харид қилишга ошиқаман. Сабаби, марказдан анча узоқда яшайдиган ўртоқларим атрофда кутубхона йўқлигидан анча қийналишади. Керакли китобларнинг барчасини сотиб олиш учун эса кўп маблағ керак. Аммо яқинда Ўзбекистон ёшлар иттифоқи томонидан ташкил этилган кўчма кутубхоналар бу муаммони анча енгиллаштирадиган бўлди.
« — Чўлпон дедингизми? Бунақалар исмниям топиб қўяди-я? Буники Мирзакалонми?
— Ҳа, Мирзаларнинг каттакони, дегани. Ўзи кичкинагина бўлса ҳам, даъвоси каттагинага ўхшайди...»
Китоб ўқиш, ўқиганда ҳам уни тушуниб ўқишда ҳикмат катта. Китоб ўқишнинг инсон руҳияти ва саломатлигига фойдаси ҳақида улуғ аллома Абу Али ибн Синонинг ҳаётидан олинган ушбу лавҳа диққатга сазовор.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.