Шанба
04-Май 2024
Марказий Осиё минтақасида сўнгги йилларда сув танқислиги, чўлланиш жараёнининг кучайиши ҳамда биологик хилма-хилликнинг камайиши каби экологик инқирозлар кучаймоқда. Бу муаммоларни бартараф этишга жиддий киришмаслик тикланиб бўлмас экологик фожиаларга сабаб бўлиши мумкин.
Сўнгги вақтларда мамлакатимизда экологик муҳит кескинлашувининг олдини олиш мақсадида барча зарур чоралар кўрилмоқда. Яшил майдонларни, дарахтлар сонини кўпайтириш эса атмосфера мусаффолиги, ер-сув мувозанати барқарорлигини таъминлаш, биохилма-хилликни яхшилашга ижобий таъсир кўрсатади.
Ўтган ҳафта давомида бир гуруҳ ютрдошларимиз Озарбайжонда бўлиб, Ўзбекистон ва Озарбайжон нодавлат ташкилотларининг биринчи ҳамкорлик форумида иштирок этишди. Форум доирасида муҳокама қилинган мавзулар келажакда ҳар икки давлат манфаатларига хизмат қилиши билан аҳамиятлидир.
Германия «яшил сиёсатчилари»нинг ташаббуси билан мамлакат олимлари саноат сиёсатини ўзгартириш масалаларини тадқиқ этди.
Каспий денгизи сатҳининг пасайиши 40 йил олдин прогноз қилинган. Олимлар буни иқлим ўзгариши билан боғламоқда: ҳароратнинг кўтарилиши, қурғоқчилик ва дарёлардан оқиб келаётган сув ҳажмининг камайиши.
Соҳир овоз соҳибаси, таниқли хонанданинг «Сен бир дарахт, мен бир дарахт» деган қўшиғини эшитгансиз, албатта. Унда севишган икки қалбнинг бир-бирига ишқ изҳори мадҳ этилган бўлиб, инсонларнинг ўзаро муносабати дарахтлар мисоли эканлиги баён этилади.
Кўчат экиб, боғ яратмоқ дунёдаги энг хайрли ва эзгу амаллардан саналади. Азал-азалдан ота-боболаримиз ўз томорқасига илк баҳор ёки куз фаслида кўчат экиб, унга йил бўйи эътибор қаратганлар. Ниҳолни парваришлаб, то ўзини тиклаб олмагунича ўз вақтида сувини қўйиб, ўғитини солиб, тупроғини юмшатиб, катта аҳамият қаратиб келганлар. Экилган кўчатни қаровсиз ташлаб қўйиш ҳам увол саналган.
Бугунги экологик жараёнлар дунёнинг барча ҳудудлари учун бирдай эътиборли бўлиб келмоқда. Айниқса, трансчегаравий масалаларни ижобий ҳал қилишда давлатлараро экологик муносабатлар ва ҳамкорлик катта аҳамият касб этади. Қозоғистоннинг «Байтақ» яшиллар партияси вакилларининг Ўзбекистон Экологик партияси Марказий Кенгашига ташрифи ана шундай манфаатли учрашувлардан бири бўлди.
Ўзбекистон Экологик партияси Марказий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси Абдушукур Ҳамзаев иштирокида Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Академиясида «Экологик хавфсизликни таъминлаш – бугунги куннинг энг долзарб масалаларидан бири» мавзусида давра суҳбати ҳамда «Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси доираси кўчат экиш тадбирлари ўтказилди.
13 ноябрь куни Самарқанд шаҳридаги Конгресс марказида Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Чўлланишга қарши кураш тўғрисидаги конвенциясининг (UNCCD) бажарилишини кўриб чиқиш қўмитасининг 21-сессияси (CRIC21) бошланди.
«Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси орқали бугунги кунда яшил оламни сақлаш ва кўпайтириш давлат сиёсати даражасига кўтарилди. Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан бу жараённи пухта ташкил этиш ташаббуси илгари сурилди.
Тарихга назар ташласак, катта эпидемик ҳолакатлар бизнинг минтақамизда бошқа ҳудудларга қараганда бир қадар камроқ кузатилган. Бунинг сабабини таҳлил қилиб кўрган мутахассислар мазкур ҳодиса шахсий гигиена ва атроф-муҳит озодалигини сақлашга катта эътибор берилгани билан боғлиқлигини таъкидлашади.
Айни дамда яна 15 та замонавий чиқинди ташувчи техника воситалари етказиб берилмоқда. Мазкур техникалар Япония технологияси асосида йиғилган бўлиб, Европа стандартларига тўлиқ жавоб беради ҳамда аҳолига узоқ йиллар сифатли хизмат кўрсатишга мўлжалланган.
Ушбу мақоланинг бошланишида жиддий экологик муаммоларга ҳалиям етарлича эътибор қаратилмаётгани атрофлича таҳлил қилинган. Мамлакатимизга қандай экологик хавфлар таҳдид солаётгани илмий жиҳатдан кўрсатиб берилган ва экологик муаммоларга қарши курашиш борасида олимлар томонидан таклиф этилаётган аниқ ечимлар келтирилган.
Олимлар экологик ноқулай ҳудудларда яшовчи одамларда қандли диабетнинг иккинчи тури ривожланиш хавфи ортишини аниқлади. Тадқиқот Ҳиндистоннинг Деҳли ва Ченнай шаҳарларида ўтказилди. Бу ҳудудлар ҳавосида қон оқимига кириши мумкин бўлган микроскопик PM 2.5 заррачалари миқдори ошган.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Уйимизни қай даражада тоза сақласак, табиат ҳам худди шундай муносабатга муҳтож. Аммо атроф-муҳитга назар ташланса, бутунлай бошқача манзара. Табиат бизга, наҳотки, ўгай бўлса?!.
Бир неча 10 йилдан сўнг дунё манзараси қандай бўлиши ҳақида ҳеч ўйлаб кўрганмисиз? Инсониятнинг ҳаёт кечириш тарзи қай тарзда ўзгариши мумкинлиги ҳақида-чи? Ҳозирги кунда тобора глобаллашиб бораётган экологик муаммолар таъсирида атроф-муҳит қай ҳолга келади?
Қорақалпоғистоннинг олис Мўйноқ туманида иккита ажойиб музей борлигини биласизми? «Мўйноқ экология музейи» ҳамда «Орол денгизи тарихи музейи» ҳамиша қизиқувчилар билан гавжум.
Ҳамма бирлашсагина бирор натижага эришиш мумкин
Тошкентда тоза ҳаво ойлигининг биринчи босқичи бўлиб ўтаётганидан хабарингиз бор. Хўш, ўзи бу тадбир нега «Тоза ҳаво» ойлиги деб аталади?
