Душанба
08-Декабр 2025
Юртимизда ёш авлоднинг дунёга келиши ва жисмонан соғлом ривожланиши учун барча зарур шароитлар яратилмоқда. Соғлом турмуш тарзини шакллантиришни эса тоза атроф-муҳитсиз тасаввур этиб бўлмайди.
Атроф-муҳитга таҳдид солаётган яна бир хавф
Электрон чиқиндилар – ишлатилмаётган ёки эскирган электрон қурилмалар, жумладан, компьютер, смартфон, телевизорлар, маиший техника ва бошқа электрон асбоб-ускуналардир. Ушбу чиқиндилар таркибида бир қатор зарарли моддалар бўлиб, улар нотўғри қайта ишланганда атроф-муҳит ва инсон саломатлигига салбий таъсир кўрсатади.
Аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш – барқарор келажак сари қўйилган муҳим қадам. Президентимиз томонидан 2025 йил 15 майда қабул қилинган қарор билан тасдиқланган «2030 йилгача бўлган даврда аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш концепцияси» бутун жамиятда экологик билим ва маданиятни юксалтиришга замин ҳозирлаши билан аҳамиятлидир.
Бугунги кунда атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, иқлим ўзгаришлари таъсирини юмшатиш, сув ва ер ресурсларини авайлаб ишлатиш масалалари фақат экологлар ёки табиат фаолларигина эмас, балки ҳар бир инсон, ҳар бир оила учун муҳим аҳамият касб этмоқда.
Экологик маданиятни оширишдаги энг катта амалий ташаббуслардан бири – бу «Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси ҳисобланади.
Ўзбек халқида азалдан табиатга меҳр-муҳаббат, унинг неъматларини асраб-авайлаш, увол қилмаслик руҳида тарбиялаш анъана ва қадрият тусини олган.
Куни кеча аҳолининг экологик маданиятини ошириш, жамоат ва давлат ташкилотлари ҳамкорлигини кучайтириш мақсадида Президент қарори қабул қилинди. Унга асосан «2030 йилгача аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш концепцияси» ҳамда уни амалга ошириш бўйича «йўл харитаси» тасдиқланди.
Давлатимиз раҳбарининг «2030 йилгача бўлган даврда аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори партиямиз дастурий мақсад ва вазифалари билан уйғун ва ҳамоҳанглиги биз учун жуда катта аҳамиятга эга. Ушбу ҳужжатнинг ҳар бир банди ижросига Сирдарё вилоят партия ташкилоти ҳам катта масъулият билан киришди.
Давлатимиз раҳбарининг қарори билан тасдиқланган «2030 йилгача аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш концепцияси»да белиланган йўналиш ва вазифаларнинг аксарияти Ўзбекистон Экологик партияси сайловолди дастурида қўйилган мақсадлар билан ҳамоҳанг экани кўп минг сонли партиямиз учун жуда катта аҳамиятга эга.
Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги томонидан амалга оширилаётган лойиҳа доирасида Орол денгизи қуриган тубида синовлар ўтказилмоқда. Тадқиқот ишлари вазирликнинг Ўрмон хўжалиги илмий-тадқиқот институти ходимлари томонидан қишлоқ хўжалиги фанлари доктори Зиновий Новицкий раҳбарлигида олиб борилмоқда.
Замонавий шаҳар ҳаёти, саноатнинг ривожланиши ва транспорт воситаларининг кўпайиши натижасида инсонлар тобора кўпроқ сунъий муҳитда яшашга мажбур бўлмоқда.
Ўрмонлар иқлимни мувозанатда ушлаб турувчи, биологик хилма-хилликни сақловчи муҳим экотизим ҳисобланади. Статистик маълумотларга кўра, табиий биохилма-хилликнинг 80 фоизи ўрмонларда жойлашган.
Яқинда Президентимиз Шавкат Мирзиёев Хоразм вилоятига ташрифи чоғида Хонқа туманидаги «Собиржон Юсуф» оилавий фермер хўжалиги даласида ҳам бўлди.
Чиқиндихоналар давлат тасарруфига берилгач, уларга эътибор, муносабат ва бошқарув ҳам тубдан ўзгарди деса бўлади. Эгасиз ва қаровсиз, ўз ҳолига ташлаб қўйилган, кўз ўнгимиздаги салбий манзарадаги чиқиндихоналар эндиликда тобора тартибга кирмоқда.
Бутун дунё экологик вазият ҳақида қайғурмоқда. Иқлим ўзгариши ва бошқа экологик таҳдидларга қарши курашиш бўйича деярли барча мамлакат турли чоралар кўрмоқда. Дарахт экиш, чиқиндиларни саралаш ва қайта ишлаш, ҳавога чиқаётган заҳарли газларни камайтириш, электромобилларга ўтиш...
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Тоза ҳаво бугунги кунда нафақат юртимиз, балки бутун дунё мамлакатларининг оғриқли муаммоларидан бири бўлиб қолмоқда. Ҳар бир давлатда демографик кўрсаткичлар ўсиб боргани сайин тоза ҳаво масаласи ҳам кўндаланг муаммога айланмоқда.
Тошкент шаҳрида бир неча ҳафтадан буён давом этаётган ҳаво ифлосланиши фонида сунъий ёмғир ёғдириш масаласи яна муҳокамалар майдонига чиқди. Тўғри, юртимиз осмонида сунъий ёмғир ёғдириш ҳақида бир неча йиллардан буён айтиб келинади.
Қиммат техникалар эмас, табиий йўллар самарали ва зарарсиз
Инсониятнинг табиат билан муносабати асрлар давомида доимий мувозанатсизлик билан кечди. Замонавий глобализация даврида эса ноёб ўсимликлар ва жониворлар эндиликда фақатгина табиий бойлик эмас, балки халқаро бозорнинг қимматбаҳо маҳсулотига айланиб, бу мувозанатсизлик янада кучайишига сабаб бўлди.
Жорий йилнинг энг муҳим табиатни муҳофаза қилиш тадбирларидан бири бошланишига оз қолди – 24 ноябрдан 5 декабргача «Silk Road Samarkand» туризм мажмуаси йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи ҳайвон ва ўсимлик турлари билан халқаро савдони тартибга солиш тўғрисидаги конвенция томонлари конференциясининг 20-сессияcи – CITES CoP20 мезбони бўлади.
