Душанба
08-Декабр 2025
Бугунги кунда Ўзбекистоннинг барча ҳудудларида экологик муаммоларни бартараф этиш, «Яшил макон» умуммиллий дастурини амалга ошириш ва ёш авлодда табиатга эътиборни кучайтириш долзарб масалалардан биридир. Бу борада таълим масканларининг ўрни бениҳоя катта. Чунки мактаб – бу нафақат билим ўчоғи, балки болаларнинг экологик дунёқараши шаклланадиган макон ҳамдир.
Бугун биз мисли кўрилмаган иссиқлик тўлқинлари, чангли ҳаво ва экологик муаммолар ҳақида бонг урар эканмиз, гўёки бу ҳолатлар фақат бизнинг давримизга хосдек туюлади.
Мен Самарқанд вилоятидаги Зарафшон миллий табиат боғи илмий ходими сифатида узоқ йиллардан бери фаолият юритиб келяпман.
Эл орасида «Эскини ямагунча эсинг кетади», деган ибора бор. Бугун биз шу гапни сал бошқачароқ – эскини йўқотгунча эсинг кетади, дея талқин қилмоқчимиз.
Аҳолининг экологик барқарор муҳитда ҳаёт кечиришини таъминлаш барча ислоҳотлар марказида турувчи энг долзарб масалалардан бири. Мусаффо ҳаво, тоза ичимлик сув, атрофимиздаги яшил олам, хавфсиз озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган эҳтиёж ҳар доим кундалик ҳаётимизнинг асосини ташкил қилади.
Носир ҲАЛИМОВ, ЎЭП Қашқадарё вилоят кенгаши раиси, халқ депутатлари вилоят кенгаши депутати
Табиат – бизнинг онамиз каби нафасимиз, ҳаётимиз асоси. Ям-яшил дарахтлар, ҳавонинг тозалиги, сувнинг тиниқлиги – буларсиз инсон ҳаётини тасаввур қилиб бўлмайди.
Туркманистоннинг «Аваза» миллий туристик ҳудудида бўлиб ўтган БМТнинг III Конференциясида Ўзбекистоннинг иқлим ўзгаришига қарши курашиш бўйича ташаббуслари тақдим этилди.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қарорлари билан жорий йил январь ойида миллий экологик маркировкалаш тизими жорий этилган эди. Июнь ойида эса «яшил» давлат харидларида экологик маркировкаланган товарлар ва хизматларнинг устуворлиги белгилаб берилди. Бу – минтақа учун ноёб тажриба бўлиб, дунёдаги энг яхши амалиётларга асосланган.
PowerChina – Хитойнинг электр энергия қурилиши корпорацияси бўлиб, Европа ва Марказий Осиёда қурғоқчилик ҳамда иссиқдан зарар кўрган ҳудудларни қўллаб-қувватлашга қаратилган яшил энергия лойиҳаларини амалга оширмоқда.
Чиқиндилар билан боғлиқ муаммолар бугунги кунда ҳар бир ҳудудга кириб бораётгани ҳеч кимга сир эмас. Эндиликда бу масалага ижобий ечим топилиб, чиқиндидан электр энергияси ишлаб чиқариш ўзимизда йўлга қўйилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 15 май куни қабул қилинган 184-сонли қарорига биноан, жорий йилнинг август ойи мамлакатимизда «Аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш ойлиги» деб эълон қилинди. Ушбу муҳим ташаббус бутун республика бўйлаб кенг жамоатчилик иштирокида амалга оширилаётган экотарғибот тадбирларини янада фаоллаштиради.
Экология ва табиат ҳимоячилари ҳақида сўз кетганида ҳазрат Алишер Навоийнинг «Эмас осон бу майдон ичра турмоқ...» мисраси ёдга тушади. Гарчи бу сатр хамсанавислик ҳақида иншо қилинган бўлса-да, бугунги кунда уни экология ва она табиат ҳимоячиларига нисбатан ҳам қўллаш мумкин. Негаки, соҳа жонкуярларининг рисоладагидай фаолият олиб боришлари ҳақиқатан ҳам осон кечмаяпти.
Ўзбекистон Республикасининг 2020 йил 8 июлда қабул қилинган «Ов қилиш ва овчилик хўжалиги тўғрисида»ги Қонунига мувофиқ, ҳар йили 1 мартдан 15 августга қадар ов мавсуми ёпилади.
Ёввойи табиатни муҳофаза қилишда халқаро ҳамкорлик масаласи давлатларнинг уюшқоқлик билан иш тутишини тақозо этмоқда. Мазкур соҳада ўзига хос самарали тизим яратиш борасида навбатдаги салмоқли қадам қўйилди.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Тоза ҳаво бугунги кунда нафақат юртимиз, балки бутун дунё мамлакатларининг оғриқли муаммоларидан бири бўлиб қолмоқда. Ҳар бир давлатда демографик кўрсаткичлар ўсиб боргани сайин тоза ҳаво масаласи ҳам кўндаланг муаммога айланмоқда.
Тошкент шаҳрида бир неча ҳафтадан буён давом этаётган ҳаво ифлосланиши фонида сунъий ёмғир ёғдириш масаласи яна муҳокамалар майдонига чиқди. Тўғри, юртимиз осмонида сунъий ёмғир ёғдириш ҳақида бир неча йиллардан буён айтиб келинади.
Қиммат техникалар эмас, табиий йўллар самарали ва зарарсиз
Инсониятнинг табиат билан муносабати асрлар давомида доимий мувозанатсизлик билан кечди. Замонавий глобализация даврида эса ноёб ўсимликлар ва жониворлар эндиликда фақатгина табиий бойлик эмас, балки халқаро бозорнинг қимматбаҳо маҳсулотига айланиб, бу мувозанатсизлик янада кучайишига сабаб бўлди.
Жорий йилнинг энг муҳим табиатни муҳофаза қилиш тадбирларидан бири бошланишига оз қолди – 24 ноябрдан 5 декабргача «Silk Road Samarkand» туризм мажмуаси йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи ҳайвон ва ўсимлик турлари билан халқаро савдони тартибга солиш тўғрисидаги конвенция томонлари конференциясининг 20-сессияcи – CITES CoP20 мезбони бўлади.
