Жума
03-Май 2024
Баҳор келиши билан болалигимда ўйнаган мароқли ўйинлар ёдимга тушади. Маҳалладаги болалар йиғилиб, таниш майсазорга ошиқардик. Табиат қўйнида биз учун севимли бўлган «Оқ теракми, кўк терак», «Ёмғир ёғалоқ», «Арқон тортиш», «Бекинмачоқ» каби ўйинларни ўйнаб вақт ўтказардик. Уларнинг гашти бошқача эди.
Бирор идоранинг эшигини тақиллатиб борар эканмиз, аввало, ишимиз тезроқ битишини истаймиз. Бунинг учун хоҳлаб-хоҳламай кимнингдир чўнтагига «атаганимиз»ни солиб ўрганиб қолганмиз. Аслида манфаат юзасидан бериладиган уч-тўрт сўмнинг зарари йўқдек туюлади. Лекин…
«Нима сабабдан биз кўпроқ оила ва унда юз берадиган муносабатларга эътиборли бўламиз? Нима учун оилада ўзимизни яхши, бахтли ҳис этсак, ишимиз ҳам юришгандек, омадимиз чопгандек бўлади?»
Бугун «ўргимчак тўри» дея аталаётган интернетдан фойдаланувчилар дунё аҳолисининг салмоқли қисмини ташкил этади ва улар сони борган сари ортмоқда. Глобал тармоқ кундалик ҳаётимиздан чуқур ўрин эгалламоқда.
Ҳар йили май ойи яқинлашган сари уруш даҳшатларини бошдан кечирган буви-буваларимизни йўқлашга тушамиз. Уларга ғалаба учун, бугунги тинчлик учун қайта-қайта ташаккур айтамиз.
— Мен тирик қайтаман, она, — деди озиб-тўзиб кетган, тахта дарвозага ҳолсиз суяниб қолган муштипарга...
Куни кеча Заркент қишлоғида яшовчи Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиси Омон отага «Damas» автомобили топширилиши катта тўйга айланиб кетди. Ота 96 ёшдан ошса ҳам ҳали бардам. Машинага ўтирганда хурсандлигидан кўзлари ёшга тўлди. Бутун қишлоқ аҳли отахоннинг қувончига шерик бўлди.
«Оила даврасида» газетасининг 2017 йил 23 мартдаги 12-сонида чоп этилган «Кўк кит» балоси» сарлавҳали мақолани ўқиб, ўйланиб қолдим. Ростдан ҳам, бугун фарзандларимизни бекаму кўст ўстиришга ҳаракат қиляпмиз-у, кўринмас, ташқи таъсирлардан, зимдан уларнинг онгини заҳарлашга бўлаётган уринишлардан ҳимоя қилишни унутиб қўймоқдамиз. Мақолада тилга олинган, бугун юзлаб ўсмирларнинг умрига зомин бўлаётган виртуал ўйин — «Кўк кит»дан ҳам миқёси ва зарари кам бўлмаган, эҳтимол, ундан-да хавфлироқ омиллар оз эмас.
Инсон ҳамма нарсага тоқат қилиб яшаши мумкин, аммо адолатсизликка бардош бериши қийин. Фуқаролар ҳолидан хабар олиш, уларни қийнаб келаётган муаммолар билан ўртоқлашиш, ечим топишида кўмаклашиш мақсадида бугун мамлакатимизнинг барча ҳудудларида ташкил қилинган Ўзбекистон Республикаси Президентининг халқ қабулхонаси адолат қарор топишида халқимизга яқин кўмакдош бўлмоқда.
Яқинда бир хабарга кўзим тушди:
«…Европа давлатларидан бирида компьютер ўйинларига муккасидан кетган ўн бир ёшли бола ўз укасининг қотилига айланди...»
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фарғона вилояти Халқ қабулхонасида фуқароларнинг ариза, шикоят ва таклифлари атрофлича ўрганилиб, муаммоларга ечим топилмоқда.
Матназар АБДУЛҲАКИМ
Ҳазрат Навоий ёзган эдилар:
Меҳр кўп кўргуздим, аммо меҳрибоне топмадим,
Жон, бас-э, қилдим фидо, ороми жоне топмадим.
«Тавба, кеча уни, бугун буни ейман дейишга қандай бети чидаркан? Энди, эрим ювош, айтганимни муҳайё қилади, деб эркаланавериш керакми? Биз ҳам ҳомиладор бўлганмиз. Бир нарсалар егимиз келган, лекин уйда борига кўникканмиз».
Яқинда Бухоро вилоятида хизмат сафарида бўлдим. Мени ҳайрон қолдирган ва қувонтиргани вилоятдаги барча касб-ҳунар коллежлари ва лицейларда «бармоқ тизими», яъни биометрик давомат жорий қилинган экан. Таълим муассасаларига кираверишда махсус бармоқ изини аниқловчи ускуналар қўйилган, у эса махсус дастурга уланган.
Кейинги ойларда ижтимоий тармоқларда пайдо бўлган виртуал ўйин — «Кўк кит» деган ташвишли ибора пайдо бўлди. Бугун уни эшитган ота-она борки, сесканиб-чўчиб тушиб, боласига бир қараб олади. «Ишқилиб, бу бало фарзандимга яқинлашмасин-да...» дейди пичирлаб.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Катта шаҳарларимиз, айниқса, пойтахтда ҳаво ифлосланиши энг долзарб муаммога айлангани сир эмас. Атмосфера ифлосланишига 53 фоиз ҳолатда автомобиллардан чиқадиган зарарли тутунлар сабаб бўлмоқда. Кўчаларда юзага келадиган тирбандлик эса транспорт воситаларидан чиқадиган зарарли ташламалар миқдорини янада оширади.
Ўзбекистонда 1 майдан электр энергияси ва газ учун тўловлар миқдори оширилади, кўп ишлатган кўпроқ тўлайди. Яъни, энергетика соҳасида «ижтимоий норма» жорий этилди. Буни қандай тушуниш керак?
1 июндан бошлаб Ўзбекистонда «Экологик транспорт» тизими босқичма-босқич жорий этила бошлайди. Бунинг учун шаҳарлар экоҳудудларга бўлинади ва автомобилларга экологик стикерлар берилади.
Бугун ён-атрофга назар солсангиз, кўпчилик инсонларнинг қулоқчин (нашуник)-да мусиқа ёки аудиокитоб тинглаб кетаётганига кўзингиз тушади. Бу яхши, aлбаттa. Аммo ҳaр нaрсaнинг фoйдaли тoмoни бўлгaни кaби зарари ҳaм йўқ эмас.
Кундалик турмушимизда ҳар кун йўлларга энг кўп ишимиз тушади. Йўллар ҳаётимизнинг ажралмас қисми десак, асло муболаға бўлмайди.
