Шанба
13-Декабр 2025
Жуда болажон халқмиз. Оилада янги меҳмон — чақалоқ туғилса, биздан бахтли одам йўқ. Фарзандимиз улғайган сари яхши ният билан тўй тадоригига тушамиз. Бу асрлар давомида шаклланган гўзал қадриятларимиздан бири. Бироқ кейинги пайтларда тўй билан боғлиқ анъаналаримиз қаторига айрим бемаъни урф ва расм-русумлар қўшилдики, уларнинг миллий қадриятларимизга ҳеч қандай алоқаси йўқ.
Бугун ёшларга давлатимиз томонидан жуда кўп имкониятлар берилмоқда. Жамият ривожида фаол иштирок этиб, ўзининг муносиб ҳиссасини қўшаётган ёшлар сафи кенгаймоқда. Бироқ тарбияси издан чиққан, яратилган имкониятлардан оқилона фойдаланиш ўрнига жамият қонунларини менсимасдан охир-оқибатда, панжара ортида жавоб бераётган ёшлар ҳам учрамоқда.
Шу сатрларни қоғозга туширар эканман, бу ёруғ кунлар ўз-ўзидан бўлмагани, йўқдан борга айланмагани, бунинг учун аждодларимиз узоқ йиллар давомида меҳнат қилгани, курашгани, ҳатто жонини фидо этгани миямда ўрнашиб олди. Модомики шундай экан, биз, уларнинг авлодлари ўша инсонларни эслаб туриб, уларнинг хатоларини такрорламаслик, ютуқларини кўпайтириш учун бурчлимиз.
Бошга тушмагунча билмас экансан, киши. Авваллари тўй-ҳашамга борганда ярим яланғоч кўйлак кийган келинларни кўриб, жаҳлим чиқарди. Келиндан эмас, шундай кийинишга қўйиб берган, минглаб бегона назарлар тушишидан орияти қийналмайдиган куёвлардан ҳафсалам пир бўларди. Нега, нима учун бири синглим, бири опамдай ўзбек қизлари бундай бемаъни тақлидчилик билан оила остонасига қадам қўйиши керак, дердим.
Синфдош дўстим неварасини уйлантираётган экан, никоҳ кечасига таклиф қилиб кетди. Бордим.
Фарзандини боғчага кузатиб қўйган ота-онани бир нарса хавотирга солади: у қандай озиқ-овқатлар емоқда? Сифати жойидамикан? Албатта, фарзандларимизнинг сифатли маҳсулотлар истеъмол қилиши, бунга мутасадди ходимларнинг масъуллиги кун давомида уларнинг ишончли қўлларда эканидан далолат беради. Аммо бугун ҳамма боғчада ҳам бу ҳолатни кўнгилдагидек дея олмаймиз. Ўзим яқинда гувоҳ бўлган бир ҳолат эса ҳали бу борада амалга оширилиши лозим бўлган ишлар кўлами катта эканини кўрсатиб турарди.
Эртасидан умиди бор одам фарзанд тарбиясига бир лаҳза бўлсин, эътиборсиз қарамайди. Баъзан ҳаётда обрў ва ҳурматга эга инсонларнинг фарзандлари қилмишини кўриб ҳайрон қоласан киши. Наҳотки, шундай инсоннинг фарзанди... Бу кимнинг хатоси?
Ҳар гал ишдан қайтаётганимда йўл четида ёш боласи билан нон сотаётган аёл эътиборимни тортади. Нондан ташқари, унча катта бўлмаган столда қурут, сақич, конфет, хатто, сигарет сотиб ўтиришади. Ўтган-кетган болалар, йўловчилар, ҳайдовчилар гоҳида нон, гоҳида ул-бул харид қилиб, савдосига барака тилайди.
Бувим доим қутичада эскириб, сарғайиб кетган аллақандай қоғозларни сақларди. Баъзан қўлига олиб, нурсиз кўзлари билан уларга узоқ тикилар, хўрсиниб кўз ёши қилар эди. Сарғайиб, ёзувлари кўринмай кетган қоғозларда нималар ёзилганига қизиқардим, албатта. Бироқ бувимдан ҳайиқибми ёки андиша сабабми, қутига қўл теккизмасдим. Фақат бувим ҳаётдан кўз юмганидан кейингина қутичани очишга жазм этдим...
Яқинда бир танишим мендан: «Темир из ётқизилган жойдан хавфсизлик қоидаларига қатъий амал қилган ҳолда, эҳтиёт бўлиб ўтса бўладими?» деб сўраб қолди.
«Оила даврасида» газетасининг 2017 йил 10 августдаги 32 (274)-сонида чоп этилган «Экрандаги латта эркак — отами?» сарлавҳали мақолада халқимиз шаънига дахлдор ўта долзарб мавзу кўтарилганидан хурсанд бўлдим. Ҳақиқатан ҳам, бу масала ҳақида жиддий ўйлашнинг вақти келди.
Ўн беш кунлик келинчак кутилмаганда тугунини кўтариб, ота уйига зор йиғлаб қайтди. Қайнонаси ҳайдаб юборган эмиш.
Ҳаммага гапи ўтадиган, ҳатто маҳаллани ҳам назар-писанд қилмайдиган қайнона эса кўз очиб юмгунча ўғлини яна бир гулдай қизга уйлантириб қўйди. Ҳозир янги келин оғироёқ…
Бир абитуриент қиз география факультетига кириш учун тест топшириб чиқди. «Саволлар қийин бўлмадими, қизим?» – деб сўрадим ундан. «Жуда қийин саволлар тушди», — деди у ҳеч иккиланмасдан. «Муаллимчилик касали» тутиб қолдими, ишқилиб: «Масалан, қандай савол?» — дея қизиқдим. «Масалан: «Қайси шаҳарлар нефтни энг кўп экспорт қилади?» — деган савол тушди», — деди. «Йўғ-э, — дедим мен, — «қайси мамлакатлар» дегандир?» «Йўқ, айнан «шаҳарлар» деган». Кейин ундан тест жавобларини айтишни сўрадим. «Кувайт, Саудия Арабистони, Эрон, Ироқ», — деди. Мен унга: «Булар шаҳар эмас, ҳаммаси мамлакат-ку!» — деб ўтирмадим. Чунки у шаҳар билан мамлакатнинг фарқига борадиган даражада билим ёки ақл-фаросатга эга эмас эди...
«Маршрутка»да кетаётгандим, бирдан ҳайдовчининг телефони жиринглаб қолди. Зарур қўнғироқ, шекилли, рулда бўлса ҳам жавоб берди. Овозини баландлатиб қўйгани боис суҳбат эшитилиб турарди:
Қобилжон бобо ўғлини ёнига чақирди: «Эшитдингми, давлат ёш оилаларга имтиёзли ипотека кредити асосида уй-жой бераётган экан. Ҳокимиятга бориб, қандай ҳужжатлар кераклигини бил-чи».
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Ўзбекистон Фанлар академияси Материалшунослик институти олимлари иссиқхоналарни ҳеч қандай ёқилғи ишлатмасдан иситиш имконини берувчи технологияни тақдим этишди.
Ўзбекистон Экологик партияси томонидан Қашқадарё вилоят ҳокимлиги, вилоят спорт бошқармаси ҳамкорлигида Қарши шаҳрида Ўзбекистон Президентининг «2030 йилгача бўлган даврда аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида»ги Қарори ижроси юзасидан «Соғлом турмуш тарзи ва мусаффо табиат – узоқ умр гарови!» мавзуида аёллар экофоруми ўтказилди.
Бугунги кунда жаҳон сиёсати янги воқеликлар ва ўзаро тенг манфаатлар майдонига айланмоқда. Геосиёсий жараёнлар тобора мураккаблашиб, минтақавий хавфсизлик, иқтисод ва экология соҳаларида глобал ҳамкорликнинг аҳамияти ортмоқда. Шу нуқтаи назардан Марказий Осиё минтақасининг дунё харитасидаги ўрни ва роли алоҳида аҳамиятга эга.
Самарқандда бошланган ЮНЕСКО Бош конференциясининг 43-сессияси доирасида қадимий шаҳарда ЮНЕСКОнинг 14-Ёшлар форуми бўлиб ўтди.
Бугун техник имкониятлар яшин тезлигида ривожланиб бормоқда. Ҳатто бошланғич синф ўқувчиси ҳам сунъий интеллект нималигини ва ундан фойдаланишни билади. Албатта, бу жуда кўп-кўп соҳаларда катта ижобий имкониятларни бермоқда. Ҳа, сунъий интеллект имкониятларини биз ҳали тўлиқ баҳолай олганимизча йўқ. Аммо танганинг иккинчи томони борлигини унутмаслигимиз зарур.
