Душанба
08-Декабр 2025
Камбағал ишчи бир куни ишдан ҳайдалди. Бошқа даромади бўлмагани учун болалари уч кун овқатсиз, нонсиз қолди. У одам иш қидириб қаёққа борса, «иш йўқ» деб эшикни юзига ёпишди. Устма-уст уч кун оч қолган болаларнинг хархашаси онанинг юрагини эзиб юборди. Чорасизлик билан турмуш ўртоғига: «Кўряпсизми болаларни?
Яқинда шоир ва таржимон Матназар Абдулҳакимнинг (жойлари жаннатда бўлсин) суҳбатларини ўқидим. «Мумтоз адабиётни тушунмаётганингни кечириш мумкин, бироқ тушунишни истамаётганингни мутлақо тушуниб бўлмайди», деб ёзибдилар.
Кун чошгоҳга энди. Сангардак тоғи белидаги даралар бор бўйича қуёш нурларига чўмилди. Осмонда бир гала қора калхатлар айланади. Тепалик устида қанотларини кенг ёзганча парвоз қилаётган бу йиртқич қушлардан бири ҳеч кутилмаганда баланд овозда қичқирганича пастликка шўнғийди. Буни кўрган кекса овчи бу ерда бир сир боров, дея бизларни сал олдинга юришга чақирди.
Қурбон бугун барвақт уйғонди. Хотини тайёрлаган нонуштадан тамадди қилган бўлди. Ишга эртароқ бориш керак. Ахир куни кеча уни директорга биринчи ўринбосар этиб тайинлашди. Кечикиб борса уят бўлади. Қолаверса, Азиз Азизович ҳам унга катта ишонч билдирди. Қурбон ана шу ўйлар билан гаражига кириб машинасини миниб ташқарига чиқарди.Қўлига латта олиб ойналарини артган бўлди.Хотини ичкаридан Қурбоннинг портфелини кўтариб чиқиб машинанинг олди ўриндиғига қўйди.
Оқбой фермер тележка устида ўтирарди. Теримчилар тушликдан сўнг кенг далага ёйилиб кетишган. Куз илиқ келди, хўжалик иккинчи теримни ҳали якунламай режани бажариш арафасида. Дала четидаги тутқатор ортида фермерлик ташкил этилган йил тикланган омборхонали олд тарафи оқланган уй.
Қаҳратон қиш. Совуқ. Автобус доимгидек ўз йўловчиларини олиб кетарди. Баъзилар тушар, баъзилар чиқади. Охирги бекатга яқин автобусда икки аёл ва усти-боши кир, юпун кийинган, кўзлари мунгли бир болакай қолганди.
Офтоб қайтса ҳам ҳаво қайнаб кетди. Устига-устак уч-тўрт кундан бери ҳаво анча иссиқ. Ўтган ҳафта ёмғир ёғиб, пайдар-пай туман босиб салқин шабада эсган эди.
Туянинг ўркачини эслатувчи, тўлқинсимон қир-адирларда кўклам нафаси сезилиб қолди. Қуёш ер остидаги турфа майсаларни «қулоғидан тортиқилаб» ташқарига судраб чиқаза бошлади. Тўрғай бир жойда учмасдан қотиб туриб, чинқирганича қўшиқ куйлайди. Сал нарида очкўзан зўр бериб ин қазияпти.
Қорлар эриб, баҳор нафаси уфуриб қолган ойдин кечаларнинг бирида сомонхонадан ит болаларининг ғингишгани эшитилди. Фермер Рустам амаки ошиқиб шу томон йўналди.
.jpg )
Ота ўғилга Абдулбоқий деб исм қўйди. Ўнг қулоғига азон, чап қулоғига такбир айтиб, «сенинг исминг Абдулбоқий, сенинг исминг Абдулбоқий» дея шивирлаган, «умрингу ризқинг, дунёю охиратдаги саодатинг боқий бўлсин» дея ният қилган тиллар орадан ўн олти йил ўтиб «йўлда бўл-чўлда бўл, ўлигинг кўчада қолсин», деган дуойибад калимасини айтиб юборди... Дуо ижобат бўлди. Ўғилнинг умри дарбадарликда ўтди, ўлиги кўчада қолди, майитга эга, жаноза ўқиш учун масжид топилмади...
Адир ёнбағрида толчўплардан маташтириб қурилган қўтон. Қўтондан йигирма қадамча нарида худди шу таҳлит тикланган омонат чайла. Чайла бўсағасида тошўчоқ. Ўн-ўн бир ёшлардаги набира ўчоқ остига қаланган қуруқ ўтин остига гугурт чақади, сўнг тутай бошлаган ўтинни «пуф-пуф»лаганча ўт олдириб, устига сув тўла қумғонни ўрнаштиради.
Ҳовлига, ерга чиройли қилиб дастурхон ёзилган. Тандирдан янги узилган иссиқ нон ҳиди иштаҳани қитиқлайди. Заранг косаларда сут келтирилди. Кеча соғилган сигир сутининг устини қалин қаймоқ тутган.
(Бошланиши ўтган сонда)
Олимларнинг қайд этишларига кўра, сувнинг воқеликка муносабати унинг суюқ, буғ ёки қайнаётган ҳолатларида бир хилда давом этаверади. Фақат музлагандагина сув бундай фаолиятдан тўхтайди, муайян сўз, фикр, туйғу шаклдаги ахборотни муз парчаларига муҳрлайди.
Бундан чамаси, 20-25 йиллар олдин, хуллас бола эдим. Онам бошларини ушлаганча кўз ёшлари билан уйга кириб келганлари ҳали-ҳамон ёдимда. Ўшанда онамга қарайману, нима дейишни билмайман... Бошларини анчагача, силаб-силаб, йиғладилар. Кейин чуқур уҳ тортиб, бир тепага, бир менга қараб гапира бошладилар. «Эй Худо, мени шундай ўқимаган қилиб яратдинг. Кўча супураман, одамлардан, ҳайвонлардан қолган ахлатларни тозалайман – шу менинг ишим. Ҳеч бўлмаса, болаларим ўқимишли бўлсин. Қизим тоза кийиниб, тоза жойларда юрадиган одам бўлсин!..»
– Уча оласанми? Узоқ ёки баланд бўлиши шарт эмас.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Бир пайтлар мактаб ўқувчилари ўртасида бир-бирига китоб совға қилиш одати урф эди. Туғилган кун ёки байрамларда дўстлар томонидан туҳфа қилинган энг қимматли тортиқ – бу китоб бўларди.
Ботирали ШОДИЕВ, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати, ЎЭП фракцияси аъзоси:
Жадид бобомиз Беҳбудий бир неча мамлакатларнинг таълим тизимидан хабардор инсон сифатида миллатнинг юксалиши, юрт тараққиёти ва равнақи, инсон камолоти учун асосий жиҳат маориф эканини чуқур мулоҳаза қилган эди.
Ҳар куни атрофимизда юзлаб, минглаб ҳодисалар содир бўлади. Уларнинг баъзисига шунчаки кўз югуртиб ўтамиз, бошқаларини эса унутиб юборимиз. Бироқ айрим воқеалар борки, юракка муҳрланади, одамни чуқур ўйга солади.
Иккинчи жаҳон урушининг тугаганига 80 йил тўлди. Бу анча узоқ муддат. Бир инсоннинг умридай, эҳтимол ундан ҳам ортиқ. Лекин ўша машъум урушнинг мудҳиш асоратлари ҳали-ҳамон ўчгани йўқ.
