Донишмандлардан бири шундай деган экан:
«Ҳар қандай халқнинг маданияти, маънавияти, олижаноблигини одамларнинг саломлашиш одобидан билиб олса бўлади».
Дарҳақиқат, киши кўзига оддий бўлиб кўринадиган хатти-ҳаракатларда ҳам маданият, маънавият, одоб-ахлоқ ўз ифодасини топади. Инсонийликнинг, одоб-ахлоқнинг бутун мазмун-моҳияти оддийгина саломлашувда, десак, муболаға эмас.
Саломлашиш одамлар қалби ва меҳрини ўзаро боғлайди. Самимий саломлашиш, сўрашиш, ўзаро илиқ илтифот, меҳрибонлик, одамшавандалик ва эъзозлаш каби фазилатларнинг мажмуидир.
Саломлашиш ҳар бир одамнинг инсоний бурчи, одоб-ахлоқининг кўзгуси экани тўғрисида Имом Бухорийнинг «Одоблар хазинаси» асарида ушбу ҳадислар баён қилинган: «Саломни тарқатинг, саломат бўласиз», «Салом Оллоҳ таолонинг исмларидан бир исмдир, Оллоҳ уни ер юзига қўйган. Бас, ораларингизда саломни ёйинглар». «Бир-бирингиз билан саломлашиб юринглар. Шунда ўрталарингизда меҳр-муҳаббат уйғонади».
Инсоний муносабатларнинг энг муҳим белгиларидан ҳисобланган саломлашишнинг ўзига хос одоб қоидалари мавжуд. Бир киши иккинчисига «Ассалому алайкум» («Сизга тинчлик, саломатлик тилайман»), деб салом берса, иккинчи киши дарҳол «Ва алайкум ассалом» («Сизга ҳам тинчлик, саломатлик тилайман»), дея алик олиб, саломга жавоб қайтаради. Қўлларни кўкракка қўйиб, камтарлик ва тавозе билан салом бериш шарқона ахлоқий таомилдир.
Саломда «саломатлик» маъноси бор бўлиб, инсонлар бир-бирини кўрганида доимо саломлашиб юрса, тинчлик-хотиржамлик, ўзаро меҳр-муҳаббат, ҳурмат қарор топади. Сидқидилдан ва самимий салом берган кишининг юзидаги ёғду ва кўзларидан чақнаган табассум нури алик олувчининг дилини равшан қилиб юбориши бежиз эмас.
Шарқнинг буюк алломаларидан бири Ҳусайн Воиз Кошифийнинг «Ахлоқий Муҳсиний» асарида: «Агар сендан неча мавридда саломлашиш керак, деб сўрасалар, етти ҳолатда деб, жавоб бергин. Аввало ота-она, ёру дўстларни, ака-укаларни кўрганда саломлашиш керак. Жамоат жойларига борганингда салом бериш лозим. Бирор хонадонга борсанг, у ерга салом бериб киргин. Бир ерда жам бўлиб ўтирган кишилар даврасига кирсанг, саломлашгин. Кишилар ҳузуридан тураётганингда ҳам саломлашишни унутма, у хайрлашув саломи дейилади. Мақбарага, қабристонга борсанг, салом бер. Ўз хонадонингга кирганингда ҳам оила аъзоларига салом беришни канда қилма», деб баён қилинган.
Оилада фарзандлар гўдаклигидан катталарга салом беришга ўргатилади. Саломлашиш ўзаро муомала-муносабатнинг боши бўлиб, ўзига хос илиқлик, самимият, очиқ кўнгиллик бахш этиши билан бир қаторда, кишилар ўртасида муҳаббат пайдо қилиб, гина ва кудуратларни кетказади. Ўзидан катталарга ҳурмат, кичикларга шафқат юзасидан инсонни эъзозлашда саломлашиш ахлоқий мезонлардан биридир.
Акрам АКМАЛОВ,
Ўзбекистонда хизмат кўрсатган халқ таълими ходими
Жамоатчилик эшитуви Сув таъминоти ва канализация хизматларидан одамлар розими?
🕔08:57, 08.09.2025
✔77
Фарғона вилоятида Осиё тараққиёт банки кўмагида «Иқлим шароитига мос сув таъминоти ва канализация хизматларини кўрсатиш лойиҳаси» доирасида жамоатчилик эшитувлари ўтказилди.
Батафсил
Ногиронлиги бўлган шахслар учун шароитлар қониқарлими?
🕔08:59, 08.08.2025
✔127
Экопартия вакиллари Урганч шаҳри бўйлаб муаммо ва таклифларни ўрганишди
Батафсил
Аёллар Экологик барқарорлик учун бирлашди
🕔15:57, 26.06.2025
✔181
Гуллар шаҳри Наманганда ҳар йили «Гуллар фестивали»ни ўтказиш чиройли анъанага айланган. Бу йилги 64-халқаро «Гуллар фестивали» ҳам табиат ва инсон уйғунлигини ўзида ифода этиши, ранг-баранг гулларга бойлиги билан барчада катта таассурот қолдирмоқда.
Батафсил