Яқинда пойтахтимиздаги бозорлардан бирини айланаётиб, чеккароқда мароқ билан сават тўқиётган кишига кўзим тушди.

У ясаётган сават шунчалик бежирим, чиройли эдики, болалигимда — уйимизда бўладиган  саватлар эсимга тушиб кетди.

Ўша маҳаллар «дом»да яшар эдик. Онам бозордан бундай саватларнинг кўпини олиб келиб қўйганди. Уларга ҳўлу қуруқ мевалар, полиз экинлари, сабзавотлар, ҳатто гўштни ҳам солиб қўярди. Саватларнинг ҳаво ўтказувчанлик хусусияти борлигини, маҳсулотлар уринмай, асл ҳолида сақланишини кўп айтарди.

Кейинчалик мен ҳам онамдан ўрнак олиб, шундай қиладиган бўлдим. Шу боис, сават тўқиётган киши кўзимга чўғдек туюлди. Ҳа, кечагина дугонамга бўлажак куёвдан келган совғалар билан тўлдирилган саватларни ҳам, балки шу инсон ясагандир, деб ўйладим. Бувимга совға қилган гулларим ҳам саватда эди, эҳтимол, у ҳам шу заҳматкаш инсоннинг қўлидан чиққандир.

Секин бориб, уни суҳбатга чорладим. Исми — Шуҳрат Маматқулов экан.  «Гулжаҳон барака» деган оилавий корхонаси бор экан. Вақтида шогирд бўлган, ўн етти йиллик меҳнат ортидан устоз мақомига етган, қўли гул саватсоз.

— Саватларнинг юздан ортиқ тури бор, — дейди у. — Барчаси қўл меҳнати билан яратилади. Ўзим, агар хомашёси тайёр бўлса, кунига ўнтагача сават тўқийман.

Шуҳрат Маматқулов ўз даласида девор гуллари, мажнунтол ва «Американка» деб аталадиган дарахтларни ўстираркан. 

—  Томорқаси бор ҳар қандай одам уй шароитида ҳам саватсозлик билан шуғулланса бўлади, —  дейди у. —  Етарлича дарахт парваришласа, хомашё ўзидан чиқса, сават тўқиш қийин эмас. Мен ҳар кузда тол новдаларини кесаман. Бу жараён ўзига хос аниқликни талаб этади. Негаки, кесилган новдаларнинг айланаси бир метр бўлиши керак. Бундай аниқлик тўқиш жараёнида меҳнатни енгиллатиб, иш унумини оширади.

Исталган шаклга келтириш учун новдалар катта қозонларда уч-тўрт соат қайнатилади. Пўстлоғи шилиниб, керакли новдалар бўялади. Кейин қуритилади.

«Американка» дарахти новдаларидан тўқилган саватлар табиий чиройли кўрингани учун улар бўялмайди. Шунинг учун ҳам кўпчилик уларни «мебелний» дейди. Бу дарахт асосан совға-салом учун у-бу нарса ясашга мўлжалланади.

Деворгул новдаларидан ясалган саватлар анча пишиқ, чидамли чиқади. Лекин новданинг тахир таъми маҳсулотларга ўтиши мумкин. Одатда, бозорларимиздаги одамни ўзига жалб қилиб қўядиган саватлар деворгул новдаларидан тўқилган бўлади.

Тол новдаларидан бўлган саватлар рўзғорда фойдаланишга жуда қулай. Бўялганида рангни яхши олади. Лекин тез синувчан бўлади.

Баъзида саватларга эҳтиёж ортиб кетади. Хомашё тополмай қоласиз. Айрим вақтларда эса тескариси: таклиф ортиб, талаб камайиб қолади. Тўй мавсумларида саватнинг бозори чаққонлашади. Айниқса, патир, мевалар, ҳар хил совғалар солиш учун мўлжалланган саватлар харидоргир.

Суҳбатга берилиб кетиб, саватсозликнинг машаққатли меҳнатию жозибаси билан бирга, унинг даромадига ҳам қизиқдим. Шуҳрат ака эса кулибгина:

—  Шу ҳунар ортидан оилали, машинали, уйли-жойли, ҳунарманд-тадбиркор бўлдим, —  деди. —  Оиламдагилар билан барча ишни ўзимиз қилганимиз учун даромадимиз ҳам шунга яраша. Ўтган йил 50 миллион сўм даромад олдик. Бу йил даромадни икки баравар оширмоқчимиз.

Саватсоз билан хайрлашиб, йўлда давом этарканман, бир фикр келди хаёлимга: инсон ҳар қандай иш-юмушдан бахт топиши мумкин. Бу бахтнинг ортида ҳалол меҳнат, ризқ-рўз, даромад, тўкин-сочин ҳаёт, ҳузур-ҳаловат бор.

Раҳима АБДУЛЛАЕВА