«... мурод мақсадига етибди»нинг тарбиявий аҳамияти

Шу сўзларни эшитганимизда эртакларнинг сирли оламига қайта ва қайта киргандек бўламиз. Синоатга тўла ўрмон, баҳодирлар кўз ўнгимизда гавдаланаверади. Яна бу сўзлар қандайдир қудратга эгадек туюлади менга. Яқинда бўлиб ўтган бир воқеадан кейин бунга яна бир карра ишонч ҳосил қилдим.

Тўрт ёшли қизим негадир инжиқ, эрка бўлиб қолди охирги пайтларда. Унга бу ёмон одатлигини тушунтиришга қанча ҳаракат қилмай, сира фойдаси бўлмади. Бир куни уйқу олдидан яна инжиқлик қила бошлаганди, бағримга олдим-да, «Сенга эртак айтиб бераман», дедим. Бу сўзни эшитгани ҳамон кўзлари чақнаб кетди. Шу тобда ўзимдан бир эртак тўқий бошладим.

— Бир бор экан, бир йўқ экан. Қадим-қадим замонда эмас, ҳозирги кунларда битта кичкина, ширингина қизалоқ бўлган экан. У ойиси билан дадасининг эрка қизи экан. Лекин жуда кўп хархаша қиларкан. Сира гапга кўнмасмиш. Шунда ойисининг боши оғриб, касал бўлиб қолибди...

Шу гапни айтишим билан қизим шарт ўрнидан туриб, менга қараб қолди.

— У қизнинг оти нима? — деди кутилмаганда.

— Қизчанинг исми Қиммат экан, — дегандим, яна бироз жимиб турди-да, менга қараб, — мен унақа ёмон қиз бўлмайман-а, тўполон қилмайман-а? — деса бўладими.

— Йўқ-йўқ, сен яхши қизсан, — деб юпатган бўлдим. Қизалоғимнинг кўзларида порлаб турган нур янада ёришди. Кейин кўксимга бошини қўйганча ухлаб қолди.

Шундан бери қизим бирор эртак айтиб бермагунимча уйқуга ётмайди.

— Эртаклар болаларда тасаввурни, фантазияни, ижобий фикрлаш қобилиятини уйғотади, — дейди Ўзбекистон психологлар ассоциацияси Тошкент шаҳар ва Тошкент вилояти бўлими раҳбари, психолог Шоира ­ИСОҚОВА. — Эртакларнинг охирида яхшиликнинг ёмонлик устидан ғалаба қозониши уларнинг ҳаётга, эзгуликка бўлган умидини шакллантиради. Болаларни тўғри тафаккур қилиш ва хулоса чиқаришга ўргатади. Қалбида эртак қаҳрамонларига нисбатан ҳамдардлик, меҳр, ғамхўрлик каби ички ҳиссиётларни шакллантиради. Самимийликни ўргатади. Асабий ҳолатларда тинчлантиради. Эртак тинглаш вақтида боланинг бутун эътибори бўлиб ўтаётган воқеаларга қаратилади. Бу эса диққатни жамлай олишда жуда муҳим. Қўрқув, асабийлик, тажанглик каби сифатларни бартараф этади.

Дарҳақиқат, эртак эшитиб улғайган болада фикрлаш қобилияти жуда кучли бўлади. Яхшилик борлигини ҳис қилиб туради. Эртакларнинг «...мурод мақсадига етибди», деб тугашида эса ҳар бир инсон мақсадига етади деган тарбиявий ғоя бор. Болаларга эртак айтиб бериб, улардан воқеалар тизими қандай кечганини сўраш ҳам муҳим. Бу бола хотирасини мустаҳкамлаб, уни ижобий маълумотлар билан бойитади.

Эртаклар тўқима бўлишига қарамай, болалар унга қаттиқ ишонади. Чунки унда ижобий фикрлар бор. Ҳар бирининг замирида психологик асос мавжуд. Болалар улғайган сари унинг мағзини тушуна бошлайди.   

Шаҳноза РАҲИМХЎЖАЕВА

тайёрлади.