Янги ҳуқуқий меъёр Ёввойи Ўсимликлар эътибордан четда эмас
Эндиликда ёввойи ҳолда ўсувчи ўсимликларни етиштириш бўйича питомникларнинг давлат ҳисобини юритиш янада такомиллаштирилади. Бу ҳақда ҳукумат қарори қабул қилинди.
БатафсилУстюртда турли ҳайвонлар ва қушларни учратиш мумкин. Гўёки бу маскан уларнинг охирги нажот масканидек. Хусусан, Устюрт қўйи ҳам бу ерда тез-тез учраб қолади.
Улар бутунлай йўқ бўлиб кетиш арафасида турган, локал тарқалган кенжа тур саналади. Шу сабабли Ўзбекистон Республикаси «Қизил китоб»ига ва ТМХИ «Қизил рўйхат»ига киритилган бўлиб, ҳозирги вақтда бу тур Устюрт текислигининг жанубий қисмида Қозоғистон ва Туркманистон Республикалари билан чегарадош бўлган Сариқамиш кўли атрофидаги чинкларда, Қуриқкўл ва Қоплонқир ҳудудларда транчегаравий популяциянинг бир тури бўлиб яшаб келмоқда.
Бу ҳудудлар «Жанубий Устюрт» миллий табиат боғи тасарруфида бўлиб, муҳофаза остига олинган.
Устюрт кўйлари пода ҳосил қилиб, ўтроқ ҳолда яшайди. Жуфтлашиш даври октябрь-декабрь ойлари. Март-апрель ойларида бир ёки иккитадан болалайди. Болалари бир ёшгача онасидан ажрамайди. Қўчқорнинг вазни 58-79 кг, танасининг узунлиги 121-147 см, бўйи 77-98 см; шохларининг узунлиги 92 см гача, бошининг икки ёнида чала ўрама ҳосил қилади. Урғочиси эркагига нисбатан кичикроқ, вазни 36-56 кг, шохлари ингичка ва нисбатан калта (узунлиги 25-30 см). Эркагининг бўйни остида қалин ёли бўлади, тумшуғи остида қалин юнги (соқоли) бўлиши билан бошқа кенжа турлардан фарқ килади.
Устюрт қўйи чўл шароитига мослашган жониворлардан саналади.
У одам ва йиртқич ҳайвонлар ўтолмайдиган тик қияликлар ва жарликлар устида яшайди.
Ёзда кечаси ўтлайди, шўрланган булоқ суви билан қаноатланади, қишда ва баҳорда кўпинча кундузи ўтлаб, кўлмак бўлиб қолган ёмғир сувидан ичади. Қўзиси 2,5-3 ёшда вояга етади. Ҳаёт давомийлиги – 12 йил. Аcоcан ўт-ўланлар, дарахтлар япроғи билан озиқланади.
«Жанубий Устюрт» миллий табиат боғи 2021 йилдан ўз иш фаолиятини юритиб келмоқда. Миллий табиат боғи ҳудудида тарқалган ўсимлик ва ҳайвонот дунёсини ўрганиш мақсадида илмий ходимлар томонидан доимий мониторинг ҳамда ҳар йили ўтказиладиган баҳорги, кузги ўсимлик ва ҳайвонот дунёси саноқ ишлари ўтказиб келинмокда. Саноқ натижаларига кўра, миллий табиат боғи ҳудудидаги Устюрт қўйининг сони 2021 йилдагига нисбатан бироз кўпайган. Олиб борилган йиллик саноқ натижасига кўра, бош сони 2021 йилда 27 та бўлган бўлса, 2023 йил кузида 58 бошни ташкил қилган.
Миллий табиат боғи ҳудудидаги Устюрт қўйлари учрайдиган Қоплонқир, Қариқкўл, Сариқамиш кўли атрофидаги чинк ва чуқур ботиқлар, жарликларларда учраган изларга фото ва видео қопқонлар ўрнатиш натижасида Устюрт қўйларининг фото, видео маълумотлари олиниб келинмоқда.
Баъзилар Устюрт қўйини тоғ эчкиси билан бир хил жонивор деб ўйлайди. Аслида бу мутлақо хато. Негаки, Устюрт қўйи тоғ эчкисига қараганда чидамли ва ўта зийрак ҳайвон. Тоғ эчкиси шўр сувни ичолмаслиги, дағал ҳашаклар билан озиқланмаслиги мумкин. Аммо Устюрт қўйлари ўзимизнинг жайдари жониворларимиз сифатида ҳар қандай оғир шароитга ҳам чидайди.
Бизнинг мақсадимиз Оролбўйи табиати ва ҳайвонот дунёсини кўз қорачиғидай асраб, уларнинг кўпайиши, эмин-эркин табиат бағрида яшашига шароит яратишдан иборат. Бу каби эзгу мақсадлар йўлида миллий табиат боғлари ташкил қилингани эса айни муддао бўлмоқда.
Ботирбек УЗОҚОВ,
«Жанубий Устюрт» миллий табиат боғи илмий ходими
Эндиликда ёввойи ҳолда ўсувчи ўсимликларни етиштириш бўйича питомникларнинг давлат ҳисобини юритиш янада такомиллаштирилади. Бу ҳақда ҳукумат қарори қабул қилинди.
БатафсилБоғот туманида сўнгги йилларда экологик маданиятни шакллантириш ва чиқиндиларни тўғри бошқариш борасида ижобий силжишлар кузатилмоқда.
БатафсилБаъзан кўча-кўйда ғурурсиз, бебурд эркакларни ҳам учратиб қоламиз. Улар оиласи, рафиқаси, опа-сингил ва қизларини хавф-хатар ёки бошқа омиллардан ҳимоя қилиш ўрнига «муаммога тоқатим йўқ» дегандай қўл силтаб, лоқайдликка бериладилар.
Батафсил