Қарийб ўн йилдан буён ўтказиб келинаётган ўзига хос китобхонлик байрами бу йил ҳам ёшлар учун қизиқарли ва ҳар томонлама фойдали бўлди. «Infolib uzbekistan-2021» Х Миллий ахборот-кутубхона ҳафталиги мамлакатимизда китобхонлик эзгу анъанаси изчил давом этаётганини намоён этмоқда.

 Бу йилги ҳафталик ҳам юртимизнинг барча вилоятларида ўз ишини бошлади. Мазкур ҳафталикда соҳа мутахассислари, олимлар, таниқли адиблар, адабиётшунослар, журналистлар ҳамда кенг жамоатчилик иштирок этди. Маънавий-маърифий тадбирлар, семинарлар, давра суҳбатлари, танловлар, тренинглар, маҳорат дарслари ўтказилиб, нашриётлар иштирокида китоб кўргазмалари, ярмаркалари ташкил этилмоқда. Ҳафталик доирасида илк маротаба «Ўзбекистон ёш кутубхоначилари: биз биргаликда ҳаракат қиламиз!» шиори остида Ёш кутубхоначилар форуми ўтказилиши кўзда тутилганини ҳам алоҳида таъкидлаш лозим.

– Мен учун кутубхона танадан тортиб то фикр, тафаккургача поклаб бориладиган даргоҳ, – дейди навоийшунос олим, физика-математика фанлари доктори, профессор, Ўзбекистон Фанлари академияси академиги Абдулла Аъзам. – Шундай даврлар бўлганки, кутубхоналар боши узра қора булутлар айланди, туман кутубхоналари эшикларига қулф осилди, ёпилди. Қанча-қанча китоблар йўқолиб кетди. Кутубхонада маош кам, китоб чанглари организмга зарарли бўлган, меҳнат шароити оғир даврларда ҳам бу фидойи касб эгалари ишини ташлаб кетмаган. Мана бугун кутубхона қардятлари тикланмоқда. Кутубхона ва китобхонликка шундай таъриф берардим: кимки кутубхонага келиб бирор китобни ўқиган бўлса у зиёли, агар умрида бирор марта ақалли битта китобни ўқимаган бўлса, у жоҳилдир.

Хозирги кунда ахборот-кутубхона марказларида замонавий технологиялар татбиқ қилинмоқда. Бу нав­батни камайтириш, кутубхоначи ишини енгиллаштиришга хизмат қилади.

– Кутубхонадан жой олган китобларга махсус чиплар ўрнатилади, – дейди Тошкент ахборот технологиялари университетининг кутубхоначи иши йўналиши талабаси, электрон технологияларни татбиқ этувчи компания ходими Шерзод Муҳаммаджонов. – Чип икки вазифани бажаради: қанақа китоблигини кўрсатиб беради (идентификация қилади), китобнинг хавфсизлиги таъминланади. Яъни рухсатсиз, рўйхатдан ўтказмасдан олиб чиқиб кетилаётган китоб «хавфсизлик дарвозаси»да сигнал беради.

Шунингдек, мустақил хизмат кўрсатиш станцияси деб юритиладиган қурилма ҳам бор. У марказий кутубхоналарда, олий таълим муассасалари кутубхоналарида кутубхоначи китобхонларга хизмат кўрсатишга улгурмайдиган вақтда қўл келади. Шундай вақтда китобхон гувоҳномаси ёрдамида қурулманинг шахсий кабинетига киради ва унда китобни олиш ёки қайтариш тугмасини босади. Агар китобни олаётган бўлса олиш тугмасини босиб, китобларни керакли нуқтага қўяди ва уларнинг номи экранда акс этади. Сўнгра тасдиқлаш ва чек чиқариш тугмасини босади ва рўйхатдан ўтган китобни ўзи билан бемалол олиб кетса бўлади. Қурилма ёрдамида қандай китоблар олгани ҳақида маълумотни текшириш, китобни қайтариш санасини узайтириш, бир вақтнинг ўзида бир нечта китобни рўйхатдан ўтказиш мумкин.

Бугун Ўзбекистон миллий кутубхонаси ўқув залларидаги деярли барча китоблар ана шундай тизим асосида ишламоқда. Мазкур қурилма босқичма-босқич тарзда барча кутубхоналарга татбиқ қилинади. Хориждан келтириладиган бундай қурилмалар, келаси йилдан ўзимизда ишлаб чиқарилиши кўзда тутилган.

 Ноилахон АҲАДОВА,

«Оила ва табиат» мухбири