«Оила шифокори» лойиҳасининг навбатдаги меҳмони

— Республика ихтисослаштирилган фтизиатрия ва пульмонология илмий-амалий тиббиёт маркази директори, тиббиёт фанлари доктори, профессор Наргиза ПАРПИЕВА муштарийлар юборган саволларга жавоб беради.

Нодир ЭШҚОБИЛОВ, Жарқўрғон тумани:

— Ўпка сили касаллиги билан оғриганларга даволаниш бўйича қандай имтиёзлар бор?

— Сил касаллиги билан оғриган беморлар бепул дори-дармон билан таъминланади. Даволаниш муолажалари якунлангандан сўнг саломатлигини мустаҳкамлаш учун махсус санаторийларга йўлланма берилади. Бундан ташқари, барча туманда жойлашган силга қарши диспансер ва оилавий поликлиникаларда сил касаллигини аниқлашда фойдаланиладиган тиббий текширувлар (балғамни текшириш, флюорография, фтизиатр маслаҳати) бепул.

 

Ҳаким ШУКУРОВ, Шофиркон тумани:

— Ўпкамда тешик ва чандиқлар бор экан. Уни операциясиз, дори-дармонлар билан даволаса ҳам бўладими?

— Сил касаллиги билан оғриган беморлар икки йўл билан даволанади. Биринчиси — консерватив, яъни дорилар ёрдамида. Бунда беморларда сиз айтаётган тешиклар (бу нарса тиббиётда каверна деб аталади) ёпилиб кетса, жарроҳлик муолажасини ўтказишга эҳтиёж қолмайди. Агар даволанишдан сўнг каверна ёпилмаса, унда тўлиқ даволаниб кетишингиз ва касаллик қайталанишининг олдини олиш мақсадида жарроҳлик муолажасини бажариш мақсадга мувофиқ. Айрим ҳолларда беморларда ўпкадан қон кетиш ҳам қўшилиб келади. Бунда ҳам жарроҳлик амалиётини кечиктириб бўлмайди.

 

Нафосат БОБОНОВА,

Қамаши тумани:

— Сил касаллиги авлоддан авлодга ўтадими ёки фақат юқумлими?

— Бу хасталик авлоддан авлодга ўтмайди. У фақатгина ҳаво-томчи йўли орқали юқади.

 

Латофат ҚУРБОНОВА,

Тошкент шаҳри:

— Отам 68 ёшда. Ўпкасида гангрена бор. Шифокорлар ўпкага нафас орқали тушган ёт жисм гангренани пайдо қилган, дейишди. Шундай бўлиши мумкинми?

— Организмга инфекция тушишининг жуда кўплаб йўллари бор. Шулардан бири — нафас олиш тизими. Ўпкада ҳосил бўлган гангренани нафас орқали тушган инфекция пайдо қилган бўлиши  мумкин. Бироқ буни чуқур тиббий текширувдан сўнг аниқлаш керак.

 

Назокат БЕРДИЕВА,

Гулистон шаҳри:

— Қон аралаш балғам туфлаш ниманинг аломати бўлиши мумкин?

 — Ўпка ва нафас йўлларининг бир қанча касалликларида қон аралаш балғам туфлаш аломати кузатилади. Масалан, ўпка сили, ўсма, гематологик, қон-томир тизимининг айрим хасталиклари, ўпка яллиғланиши (зотилжам)да бу аломат ташқи белги сифатида қайд этилади. Қон кетиш сабабини кечиктирмай аниқлаш лозим. Бунинг учун фтизиатр қабулида бўлиш, балғам таҳлилини ўтказиш ва флюорография текшируви лозим.

 

Шавкат НОЗИРОВ,

Тошкент шаҳри:

— Нафас йўлларини очиш учун чўмилишдан ташқари яна нималар тавсия этилади?

— Сузиш барча аъзога ижобий таъсир ўтказади. Шу жумладан, нафас олиш тизимига ҳам. Масалан, кўкрак қафаси мушакларини чиниқтириш натижасида ўпка сиғими катталашади ва организмнинг ташқи таъсирларга чидамлилиги ошади. Сузишдан ташқари, нафас аъзоларини чиниқтириш учун югуриш лозим. Умуман олганда, спортнинг барча тури нафас йўлларини очишга ҳисса қўшади.

 

Муҳаббат ХЎЖАЕВА,

Денов тумани:

— Акам сил касаллигига чалиниш оқибатида меҳнат қобилиятини вақтинча йўқотган. Унга вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик нафақаси тўланадими?

— «Аҳолини сил касаллигидан муҳофаза қилиш тўғрисида»ги ­Ўзбекистон Республикаси қонунига мувофиқ, меҳнатга лаёқатсизлик нафақаси тўланади.

 

Ҳулкар МАМАЖОНОВА,

Хива шаҳри:

— Турмуш ўртоғим 31 ёшда. Сал тезроқ юрса ёки зинадан кўтарилса, пишиллаб, шовқинли нафас олиб қолади. Тинч турган маҳали нафаси ҳам бир текис бўлади. Бунинг сабаби нима бўлиши мумкин?

— Ҳаракатдаги ҳансирашнинг сабаби бир неча турдаги касалликлар туфайли юзага келиши мумкин. Аввало, юрак туғма нуқсонлари бор-йўқлигини аниқлаш мақсадида юрак кардиограммаси ва юрак эхокардиографиясини ўтказиш лозим. Агар юрак хасталиги аниқланмаса, нафас аъзоларини текширтириш керак бўлади. Бунинг учун, биринчи навбатда, кўкрак қафаси аъзолари рентгени бажарилади ва унинг натижасига қараб шифокор муолажани белгилайди. Бундай ёшда ҳаракатдаги ҳансираш нафас аъзоларининг обструктив хасталиклари — бронхиал астма, сурункали обструктив бронхит сабабли кузатилаётган бўлиши мумкин. Бунда сизга пульмонолог маслаҳати керак бўлади.

 

Усмон ЁҚУБОВ, Марҳамат тумани:

— Чекишни ташлаш учун ҳар хил тадбирлар қилиб кўрдим. Лекин фойдаси бўлмаяпти. 20-30 кун чекмай юраман-да, кейин яна чеквораман. Шу бўйича яхши тавсия берсангиз.

— Чекишни ташлаш ўзига яраша қийинчиликларни келтириб чиқаради, албатта. Чунки, кўп йиллар давомида сигарет чекиб юрган кишида ўпканинг табиий дренаж функцияси пасайиб кетади. Бундай одамлар чекишни бирдан ташламай, секинлик билан камайтириб бориши мақсадга мувофиқ. Чекиш «стажи» ўн йилдан кам бўлганлар организмни чалғитувчи ишлар билан машғул бўлиши лозим. Масалан, спорт билан фаол шуғулланиш яхши ёрдам беради. Кўпчилик ўйлаганидек, чекишга нисбатан кишида «ўрганиш» пайдо бўлиб қолмайди. Бу инсон иродасига боғлиқ. Шу сабабли сигаретни ташлай олишга, аввало, чекувчи ўзини ишонтира олиши лозим.

 

Дилноза МИРСОДИҚОВА,

Тошкент шаҳри:

— Қишда зотилжам билан оғриб, даволанган эдим. Ёзда сал совуқ нарса ичсам ёки совуқроқ сувда чўмилсам ҳам тумов бўлиб, томоғим оғрийдиган бўлиб қолди. Зотилжам ёзда ҳам қайталаниши мумкинми?

— Қайталаниш эҳтимоли бор. Чунки зотилжам билан оғриган беморларнинг иммун тизими жуда ҳам суст бўлиб қолади. Шу сабабли турли вирусли инфекцияларга чалиниш ҳолатлари уларда кўпроқ кузатилади. Бунинг олдини олиш учун организмни чиниқтириш лозим.

 

Элёр АЪЗАМОВ, Норин тумани:

— 22 йиллик «стаж»дан сўнг чекишни ташладим. Шифокорлар ўпкамни рентгенда текширишганда, чекиш оқибатидаги қорайган жойларини кўрсатишди. Ўпка қайта тикланадими? Спорт билан шуғуллансам, йиллар ўтиб, ўпкамдаги салбий ҳолатлар йўқолиб кетадими?

— Сиз таърифлаётган ўпканингиздаги қорайишлар тиббиётда ўпка эмфиземаси деб номланади. Ўпка эмфиземаси эса ортга қайтмас жараён. Шундай бўлса-да, ўпканинг тириклик сиғими камайишининг олдини олиш мақсадида, биринчи навбатда, зарарли одатларни ташлаш лозим. Чунки ўпкангиздаги хасталикнинг асосий сабаби — узоқ муддат давомида тамаки чекиш билан боғлиқ. Аҳволингиз ҳозирги ҳолатингиздан ҳам кўра оғирлашмаслиги учун эса енгил спорт тури (югуриш ёки сузиш) билан шуғулланиш керак.

 

Б.ҲАМИДОВ, Тошкент шаҳри:

— Ўғлим 11 ёшда. Беш ёшида унга бронхиал астма ташхиси қўйилган. Шифокорлар астмани аллергия келтириб чиқараётган бўлиши мумкин, дейишди. Касаллик шамоллаш кўринишида ўтади. Ҳозирги вақтда ҳам жуда тез шамоллайди ва касаллик кучайиб, нафас олиши қийинлашиб қолади. Хуружларни камайтириш учун нима қилсак бўлади?

— Болангизга бронхиал астма ташхиси қўйилган бўлса, албатта, болалар пульмонологи назоратида туришингиз керак. Чунки бронхиал астма хуруж қилишига фақатгина аллергия сабаб бўлмаслиги мумкин. Масалан, бактериал инфекция ҳам уни қўзғатади. Бундай беморларда турли вирусли ёки бактериал инфекцияларга чалиниш бошқаларга нисбатан кўпроқ кузатилади. Хуружларнинг олдини олиш учун беморни грипп вирусига қарши эмлаш катта фойда беради. Чунки хуруж қанчалик кам қўзғалса, хасталик тинчланиш даврига шунчалик тез тушади.

 

Шафоат АБДУЛЛАЕВ, Асака тумани:

— Сил касаллигига чалинмаслик ва унинг олдини олиш учун нималарга эътибор бериш зарур? Нималарни кўпроқ истеъмол қилиш керак?

— Соғлом турмуш тарзига риоя қилиб бориш, гўшт маҳсулотлари, мева-сабзавот ҳамда сут маҳсулотларидан кўпроқ истеъмол қилиш тавсия этилади.

 

Озоджон ИКРОМОВ, Ўзбекистон тумани:

— Сил касаллигидан бутунлай фориғ бўлиш мумкинми ёки унинг қайталаниш хавфи сақланиб қоладими?

— Соғайиш мумкин, албатта. Аммо иммун ҳолат пасайганда, қандли диабет ва ОИВ касалликлари кузатилганда, қайталаниш хавфи вужудга келиши мумкин. Шунинг учун муолажаларни ўз вақтида олиш ва қўшимча касалликларни ҳам назорат қилиб бориш тавсия қилинади.

 

Дилроз АБРАЕВА

ёзиб олди.