Аммо текшириб аниқлаш мумкин

Баъзан танамизнинг қайсидир аъзосида юз бераётган ўзгаришни сезмаймиз. Фақатгина чуқур тиббий текширувлардан кейингина аниқ ташхис қўйиш мумкин. Шундай хасталиклардан бири буйракда сариқ сув йиғилиб қолиши натижасида пайдо бўладиган шиш пуфакчаларидир.    

Буйрак паренхимасидаги найчаларида тўсиқ юзага келиб пешоб йиғилиши туфайли улар кенгаяди ва кейинчалик шу ерда сувли пуфакчалар пайдо бўлади. Улар хавфсиз бўлиб, ўзида шаффоф суюқлик сақловчи думалоқ ёки чўзинчоқ шаклдаги юпқа қобиқ билан қопланган бўлади.

Туғма ва орттирилган

Буйракдаги пуфакчаларни икки турга ажратиш мумкин. Уларнинг туғма тури ҳомиладорлик даврида буйрак ривожланишидаги нуқсон сабабли юзага келади. Касалликнинг келиб чиқишига ирсий омиллар ҳам таъсир қилади. 

Орттирилган тури эса буйрак касалликлари натижасида кейинчалик юзага келади.  

Бу хасталикнинг солитар (ягона), мультикистоз (бир нечта шишларнинг бир буйракда бўлиши), поликистоз (икки томонлама шишлар), дермоид (туғма) турлари мавжуд.

Узоқ вақт сезилмайди

Ягона пуфакчалар узоқ вақт давомида сезилмаслиги ва тиббий текширувлар вақтида ёки асоратланганда аниқланиши мумкин. Хасталик зўрайганда беморда буйрак соҳасидаги оғриқлар, белдаги оғирлик ҳисси ва ноқулайлик, пешобда қон бўлиши ва артериал қон босими кўтарилиши кузатилиши мумкин. Буйракларда оғриқ бўлиши пуфакчанинг буйрак қопламасини кенгайтириши оқибатида келиб чиқади. Белдаги оғирлик ва ноқулайлик пуфакча суюқлигининг пастга тортиши, буйракларда қон айланиши ва пешобнинг димланиши ҳисобига пайдо бўлади. Пешоб димланиши ҳисобига қўшимча юқумли асоратлар ҳам кузатилиши мумкин.

Поликистоз ҳам узоқ вақт клиник белгилар бермаслиги мумкин. Бемор ёши улғайиши ва пуфакча ўлчамларининг катталашиши билан буйрак фаолияти бузилиши ва касаллик белгилари кучайиши кузатилади. 

Ташхислаш

Бу хасталикни ташхислашда ультратовуш текшируви усули яхши самара беради. Қолаверса, доплерография буйракдаги қон оқимини текширишда, контрастли рентгенологик текширув усули буйрак фаолиятини, пуфакча жойлашувини аниқлашга ёрдам беради. Хавфли ўсмаларга ёки пуфакча ичида ўсмага шубҳа бўлганда, компьютер томография ва магнитно-резонанс томографияси усуллардан фойдаланилади.

Кузатувга олинади

Агар пуфакчалар ҳажми катта бўлмаса ва ҳеч қандай касаллик белгилари кузатилмаса, бемор доимий кузатувга олинади. Пуфакчалар ҳажми тез катталашганда, буйрак тўқимасини эзиб, пешоб димланганда, оғриқ сезилганда ва қон босими пуфакчалар ҳисобига ошганда даволашга кўрсатма берилади. 

Кузатув йилига бир-икки марта олиб борилади. Унда УТТ, пешоб таҳлили ва кўрсатмалар бўйича бошқа қўшимча текширувлар ўтказилади.

Буйрак пуфакчаларини даволашда лапароскопик ва  анънавий жарроҳлик усуллари қўлланилади.

Олдини олиш

Бу хасталикнинг олдини олишда соғлом турмуш тарзига риоя қилиш, доимий равишда жисмоний ҳаракат билан шуғулланиш жуда муҳим. Шунингдек, сурункали ва юқумли касалликларни даволаш, тиббий кўрикдан мунтазам ўтиб туриш тавсия этилади.

Абдурауф ҚАЮМОВ,

Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази шифокори