Тутунсиз ва мазутсиз иссиқхоналар: Ўзбекистон олимларидан инновацион ечим
Ўзбекистон Фанлар академияси Материалшунослик институти олимлари иссиқхоналарни ҳеч қандай ёқилғи ишлатмасдан иситиш имконини берувчи технологияни тақдим этишди.
БатафсилЎтмиш аждодларимиз табиатни асраш, атроф-муҳит тозалигини сақлашга жиддий эътибор қаратишган. Буни тарихий манбаларда учрайдиган қатор ҳужжатлар ҳам тасдиқлайди. Жумладан, Самарқанд Ўлкашунослик музейида КП5991/180 рақами билан сақланаётган тарихий ҳужжатда дарахтларни кесмаслик ҳақида берилган фатво акс этади.
Ҳижрий 1284 йил – милодий 1867 йили тахминан Хива хонлигида чиқарилган мазкур фатво ўзининг аҳамияти жиҳатидан жуда қимматли саналади. Унда ўтмишда табиат ва экологияга бўлган муносабат яққол акс этган. Ҳужжатда дарахтларни қози (суд) ёки муҳтасиб, яъни шу ишларга масъул нозирнинг ҳукми ва ижозатисиз кесиш тақиқланиши қайд этилади. Ҳатто, шунингдек, масжид ёки қабристон иморати учун ҳам кесилмаслиги лозимлиги кўрсатиб ўтилган.
– Агар бирорта ишга мўлжаллаб ёки муайян жойга ишлатишга вақф қилиниб экилган бўлса, у ҳолда мутаввалли (нозир) томонидан айнан ўша иш ёки жой учун ишлатилиши мумкинлиги фатвода кўрсатилган. Акс ҳолда, фатво ҳужжатининг далилида: «Омма халқ учун уни қози ёки муҳтасибнинг амрисиз тасарруф қилиш жоиз бўлмайди», – деган жумлалар ҳужжатда қайд этилган, – дейди шарқшунос-тадқиқотчи Ҳамидуллоҳ Аминов.
«...Бу масаладаким, қабристонларда кўкарган дарахтларни ислом қозисининг буйруғи ё халқнинг Пайғамбари бўлмиш зотнинг шариатига муҳтасиб бўлган кишининг буйруғи бирла шундай бир масжиднинг иморатиға сарф қилинса ва ул дарахтларға жиҳати муайян маълум бўлмаса ва мутавалли топулмаса, шаръан дуруст ва жоиз бўлурму, ба-шароита ё йўқму?..
Қабристондаги дарахтларни масжиднинг иморатига сарфлаш жоиз бўлади, агарки у вақф бўлмаса. Агарки уни бирорта вақф қилинган ва мутаваллиси бўлмаган масжидга ёки қабристонга сарфлаш урфда бўлса. Омма халқ учун уни қози ёки муҳтасибнинг амрисиз тасарруф қилиш жоиз бўлмайди...»
Мазкур фатвога муҳр босилиб, муфтий Муҳаммад Карим охунд ибн Маҳмуд номи билан имзо қўйилган ва ҳижрий 1284 (милодий 1867) йил санаси ёзилган.
– Хуллас, шариатга кўра ҳам, муфтийлар чиқарган фатволарга биноан ҳам дарахтларни ҳуда-беҳуда кесиш асло мумкин эмас. Муболағали айтсак, дарахткушлик одамкушлик каби жиноятдир, – дейди шарқшунос-тадқиқотчи Ҳамидуллоҳ Аминов.
Ўхшаш мақолалар
Экологик маданиятли одам соғлом турмушни танлайди
Ўзбекистон Экологик партияси томонидан Қашқадарё вилоят ҳокимлиги, вилоят спорт бошқармаси ҳамкорлигида Қарши шаҳрида Ўзбекистон Президентининг «2030 йилгача бўлган даврда аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида»ги Қарори ижроси юзасидан «Соғлом турмуш тарзи ва мусаффо табиат – узоқ умр гарови!» мавзуида аёллар экофоруми ўтказилди.
Батафсил
Ўзбекистон – АҚШ: Инклюзив ҳамкорлик ва парламентлараро мулоқотда амалий қадамлар
Бугунги кунда жаҳон сиёсати янги воқеликлар ва ўзаро тенг манфаатлар майдонига айланмоқда. Геосиёсий жараёнлар тобора мураккаблашиб, минтақавий хавфсизлик, иқтисод ва экология соҳаларида глобал ҳамкорликнинг аҳамияти ортмоқда. Шу нуқтаи назардан Марказий Осиё минтақасининг дунё харитасидаги ўрни ва роли алоҳида аҳамиятга эга.
Батафсил
Кўп ўқилганлар
-
Тутунсиз ва мазутсиз иссиқхоналар: Ўзбекистон олимларидан инновацион ечим
Ўзбекистон Фанлар академияси Материалшунослик институти олимлари иссиқхоналарни ҳеч қандай ёқилғи ишлатмасдан иситиш имконини берувчи технологияни тақдим этишди.
-
Экологик маданиятли одам соғлом турмушни танлайди
Ўзбекистон Экологик партияси томонидан Қашқадарё вилоят ҳокимлиги, вилоят спорт бошқармаси ҳамкорлигида Қарши шаҳрида Ўзбекистон Президентининг «2030 йилгача бўлган даврда аҳолининг экологик маданиятини юксалтириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида»ги Қарори ижроси юзасидан «Соғлом турмуш тарзи ва мусаффо табиат – узоқ умр гарови!» мавзуида аёллар экофоруми ўтказилди.
-
Ўзбекистон – АҚШ: Инклюзив ҳамкорлик ва парламентлараро мулоқотда амалий қадамлар
Бугунги кунда жаҳон сиёсати янги воқеликлар ва ўзаро тенг манфаатлар майдонига айланмоқда. Геосиёсий жараёнлар тобора мураккаблашиб, минтақавий хавфсизлик, иқтисод ва экология соҳаларида глобал ҳамкорликнинг аҳамияти ортмоқда. Шу нуқтаи назардан Марказий Осиё минтақасининг дунё харитасидаги ўрни ва роли алоҳида аҳамиятга эга.
-
ЮНЕСКО ёшлар форуми: Иқлим ўзгариши муаммолари ва ечимига асосий эътибор қаратилди
Самарқандда бошланган ЮНЕСКО Бош конференциясининг 43-сессияси доирасида қадимий шаҳарда ЮНЕСКОнинг 14-Ёшлар форуми бўлиб ўтди.
-
Сунъий интеллект ва энергетика инқирози: ChatGPT учун ким тўлайди?
Бугун техник имкониятлар яшин тезлигида ривожланиб бормоқда. Ҳатто бошланғич синф ўқувчиси ҳам сунъий интеллект нималигини ва ундан фойдаланишни билади. Албатта, бу жуда кўп-кўп соҳаларда катта ижобий имкониятларни бермоқда. Ҳа, сунъий интеллект имкониятларини биз ҳали тўлиқ баҳолай олганимизча йўқ. Аммо танганинг иккинчи томони борлигини унутмаслигимиз зарур.