Душанба
08-Декабр 2025
Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги томонидан амалга оширилаётган лойиҳа доирасида Орол денгизи қуриган тубида синовлар ўтказилмоқда. Тадқиқот ишлари вазирликнинг Ўрмон хўжалиги илмий-тадқиқот институти ходимлари томонидан қишлоқ хўжалиги фанлари доктори Зиновий Новицкий раҳбарлигида олиб борилмоқда.
Лойиҳанинг асосий мақсади шўрланиш даражаси юқори бўлган шароитларга энг чидамли ва денгиз тубидаги экстремал шароитларга мослаша оладиган ўсимлик турларини аниқлашдан иборат.
Юқори яшовчанлик кўрсатган истиқболли ўсимлик турларидан бири бу Arundo donax бўлди. Бу гигант қамиш тури бўлиб, табиатан нам муҳитни хуш кўрса-да, шўрланган шароитларга ҳам юқори даражада мослаша олиши билан танилган. Дала тадқиқотлари давомида ўтказилган тупроқ қазиш ишлари натижасида синов ҳудудида ер ости сувлари тахминан 2 метр чуқурликда жойлашгани аниқланди. Эътиборлиси шундаки, Arundo donax илдизлари аллақачон биринчи йилнинг ўзида шу чуқурликка етиб боради, бу эса ўсимликка ер ости сувларидан самарали фойдаланиб, ўсишни давом эттириш ва барқарор ривожланишни таъминлаш имконини беради.
– Arundo donax шўрланган шароитларда яшаб қолиш даражасини ошириш учун тадқиқотчилар гуруҳи томонидан ноёб технология ишлаб чиқилди. Бу услубнинг моҳияти – она ўсимликдан камида бир метр чуқурликдан олинган илдиз куртаклари орқали кўчат экишда. Бундай куртаклар шўрланиш даражаси Оролнинг қуриган тубига ўхшаш ҳудудлардан – Урганч ва Қорақалпоғистондан олиб келинди. Натижалар кутилганидан ҳам юқори бўлди: ўсимликларнинг яшаб қолиш даражаси 90 фоиздан кам эмас, – дея таъкидлайди Ўзбекистон Экологик партияси олимлар корпуси аъзоси Зиновий Новицкий.
Олимнинг сўзларига кўра, ўсимликларни муҳитга мослаштириш бўйича айнан шундай ёндашув келажакда ҳам қўлланилади. Arundo donax илдиз тизими нафақат чуқурлик бўйича (биринчи йилнинг ўзида 1 метр ва ундан ортиқ) ўсишни намоён этади, балки горизонтал йўналишда ҳам кенг тарқалади – 2 метргача. Бу эса тупроқнинг барқарорлигини таъминлашга ва унинг янада деградацияга учрашининг олдини олишга хизмат қилади.
Ўтказилган синовлар Орол денгизининг қуриган тубини биологик йўл билан тиклаш борасида янги имкониятлар яратмоқда. Ушбу услуб кенг кўламли кўкаламзорлаштириш, чанг бўронларига қарши курашиш, шунингдек, иқлим ўзгариши ва экологик таназзул шароитида бутун минтақанинг экотизимини тиклаш учун муҳим асос бўлиши мумкин.
Экология вазирлиги
Ахборот хизмати
Тоза ҳаво бугунги кунда нафақат юртимиз, балки бутун дунё мамлакатларининг оғриқли муаммоларидан бири бўлиб қолмоқда. Ҳар бир давлатда демографик кўрсаткичлар ўсиб боргани сайин тоза ҳаво масаласи ҳам кўндаланг муаммога айланмоқда.
Батафсил
Тошкент шаҳрида бир неча ҳафтадан буён давом этаётган ҳаво ифлосланиши фонида сунъий ёмғир ёғдириш масаласи яна муҳокамалар майдонига чиқди. Тўғри, юртимиз осмонида сунъий ёмғир ёғдириш ҳақида бир неча йиллардан буён айтиб келинади.
Батафсил
Қиммат техникалар эмас, табиий йўллар самарали ва зарарсиз
Батафсил
Тоза ҳаво бугунги кунда нафақат юртимиз, балки бутун дунё мамлакатларининг оғриқли муаммоларидан бири бўлиб қолмоқда. Ҳар бир давлатда демографик кўрсаткичлар ўсиб боргани сайин тоза ҳаво масаласи ҳам кўндаланг муаммога айланмоқда.
Тошкент шаҳрида бир неча ҳафтадан буён давом этаётган ҳаво ифлосланиши фонида сунъий ёмғир ёғдириш масаласи яна муҳокамалар майдонига чиқди. Тўғри, юртимиз осмонида сунъий ёмғир ёғдириш ҳақида бир неча йиллардан буён айтиб келинади.
Қиммат техникалар эмас, табиий йўллар самарали ва зарарсиз
Инсониятнинг табиат билан муносабати асрлар давомида доимий мувозанатсизлик билан кечди. Замонавий глобализация даврида эса ноёб ўсимликлар ва жониворлар эндиликда фақатгина табиий бойлик эмас, балки халқаро бозорнинг қимматбаҳо маҳсулотига айланиб, бу мувозанатсизлик янада кучайишига сабаб бўлди.
Жорий йилнинг энг муҳим табиатни муҳофаза қилиш тадбирларидан бири бошланишига оз қолди – 24 ноябрдан 5 декабргача «Silk Road Samarkand» туризм мажмуаси йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи ҳайвон ва ўсимлик турлари билан халқаро савдони тартибга солиш тўғрисидаги конвенция томонлари конференциясининг 20-сессияcи – CITES CoP20 мезбони бўлади.
