Алп тоғлари ва Арктикада паст ҳароратларда пластикни парчалашга қодир микроблар топилди. Бу полигонларда тўпланиб, океанларни тўсиб қўядиган пластик чиқиндиларни утилизация қилиш билан боғлиқ катта муаммога ечим бўлиши мумкин, деб хабар беради BBC.
30 даражадан юқори ҳароратларда пластмассани парчалаш қобилиятига эга бактериялар аллақачон маълум бўлган. Лекин уларни саноатда қўллаш учун жуда кўп энергия керак бўлади, бу эса қимматга тушади ва атмосферага иссиқхона газлари чиқарилишига олиб келади.
Энди Швейцария Федерал институти WSL олимлари пластикни 15 даража Цельсийда парчалаши мумкин бўлган микроорганизмларни аниқладилар, бу эса қайта ишлаш учун инқилобий ечим бўлиши мумкин. Уларнинг тадқиқот натижалари Frontiers in Microbiology илмий журналида чоп этилди.
Тажриба қандай ўтди?
Биолог Жоел Рюти ва унинг ҳамкасблари Гренландия, Шпицберген архипелаги ва Швейцария Алп тоғларида бир йил давомида ер юзасида ёки ерда ётган пластмасса бўлакларини кузатдилар.
Бир йил кузатувдан сўнг олимлар ушбу пластмассадан 34 турдаги микроблардан намуналар тўплашди: 19 бактерия ва 15 замбуруғ.
Кейин улар бу микробларни лабораторияга 15 даража ҳароратда жойлаштирдилар ва у ерда штаммларни бир неча турдаги пластмассаларни: полиэтилен (РЕ – биологик парчаланмайдиган) ва биологик парчаланадиган полиэстер-полиуретан (PUR), полибутиленни парчалаши мумкинми ёки йўқлигини аниқлаш учун тажриба ўтказишдан олдин адипат терефталат (PBAT) ва полиактид (PLA) ўсишини кузатдилар.
Ушбу тажрибада микробларнинг ҳеч бири полиэтиленга, ҳатто унинг юзасида 126 кун ўсгандан кейин ҳам таъсир қила олмади.
Аммо 19 та микроб тури PURни, 17 таси эса PBAT ва PLAни бузишга муваффақ бўлди.
Профессор Жоэл Рютининг таъкидлашича, у ўрганилган кўплаб организмлар ҳатто мавжуд пластмасса турларидан бирига ҳам ёмонлаштирувчи таъсир кўрсатиши мумкинлигидан ҳайратда қолган.
Потенциал микроблар
Тадқиқот муаллифлари тушунтирганидек, микроблар полимерларни парчалаши мумкин, чунки улар тузилиши жиҳатидан баъзи ўсимлик ҳужайраларига ўхшайди.
Олимлар микробларни фақат битта ҳароратда синаб кўришди ва уларни амалда қўллаш учун қўшимча тадқиқотлар олиб бориш зарурлигини таъкидладилар, бу эса микроб турлари ва чиқиндининг парчаланиши учун ҳароратнинг оптимал нисбатини очиб беради.
Экопартия депутати – таълим ҳомийси
🕔14:56, 09.10.2025
✔34
Яқинда умуммиллий байрам – Ўқитувчи ва мураббийлар куни арафасида Ўзбекистон Экологик партиясидан халқ депутатлари вилоят Кенгаши депутати Зайниддин Салямов «Таълим ҳомийси» кўкрак нишони билан тақдирланди. Қандай хизматлари учун дейсизми? Бир сўз билан айтганда, кўплаб ўқитувчию ўқувчилар меҳрини қозониш, келажак авлод учун мудом қайғуриш орқали сазовор бўлди бу эътирофга.
Батафсил
Атроф-муҳит муҳофазасига оид қонун лойиҳалари муҳокамалар марказида
🕔09:15, 26.09.2025
✔77
Парламент Қонунчилик палатасининг кечаги мажлиси ҳам қизғин ва баҳс-мунозараларга бой бўлди. Депутатлар мамлакатимиз ҳаётидаги муҳим долзарб масалаларни муҳокама қилар экан, Ўзбекистон Экологик партияси фракцияси аъзолари қатъий позициясини намоён этишди.
Батафсил
Устозларга эҳтиром кўрсатиш – стратегик тараққиёт гарови
🕔16:10, 18.09.2025
✔96
Ҳар қандай соҳанинг ислоҳи, ривожи ва тараққиёти етарли билим, малака ва кўникмага эга мутахассисларнинг фидокорона меҳнатлари билан амалга оширилади. Мамлакат тараққиётига хизмат қилувчи билимдон мутахассислар эса, шубҳасизки, устоз ва мураббийлар фаолиятининг самарасидир.
Батафсил