— 16 ёшли ўғлим уйдан кетиб, ўз ҳаётини алоҳида бошламоқчи. Аниқроғи,  пойтахтда яшаб, ишламоқчи экан. Аввалига отаси уришмай, ётиғи билан тушунтирди.

Ўқиши қолиб кетишини, шаҳарда ёлғиз қийналишини, ҳали алоҳида яшашга ёшлик қилишини айтди. Ўғлимнинг хаёлида эса фақат битта фикр: уйдан кетиш — алоҳида яшаш. Мана, бир ойдирки, уйимизда ҳар куни шу ғавғо. Нима қилишга ҳайронмиз?

Тожинор ҚУРБОНОВА,

Сирдарё вилояти

— Ўсмирнинг уйдан кетишга жазм қилиши ҳақиқатдан ҳам мураккаб вазият, — дейди психолог Шаҳло ҲАЙИТҚУЛОВА. — Авваламбор, ўғлингиз ҳеч қандай огоҳлантиришсиз нарсаларини йиғиб, дом-дараксиз уйдан кетиб қолмаганига шукр қилинг. Яхши тарбия ёки характеридаги иккиланишга мойиллик бунга йўл қўймагани кўриниб турибди. Ўсмирларнинг уйдан кетиб, мустақил янги ҳаёт бошлашга интилиши ноодатий ҳол эмас. Ўтиш ёшидаги ҳар бир ўғил-қизда мустақил шахслигини намойиш қилишга интилиш бўлади. Аммо буни ҳамма ҳар хил йўл билан кўрсатади. Уйдан кетиш орқали ўзининг катта бўлганини исботлашга интилувчи ёшларнинг ҳам ўзига яраша сабаблари бор.

Кузатувлар шуни кўрсатадики, ўсмирнинг уйдан кетишига интилишига кўп ҳолларда жавобсиз севги сабаб бўлади. Кўринишидан дийдаси қаттиқ, ҳис-туйғуларини кўрсатмайдиган ўсмир аслида жуда таъсирчандир. Туйғуларини ошкор этавермагани боис, айнан унда ҳиссий кечинмалар оғир ўтади. Балки фарзандингиз кимнидир ёқтирган ва муҳаббатига жавоб олмаган бўлса, буни катта шаҳарга кетиб енгмоқчидир.

Ота-она ва ўсмир фарзанднинг бир жойдан чиқмаган фикри ва қарашлари сабаб икки авлод ўртасида келишмовчиликлар ҳар доим юз берган. Қачонлардир ота-онамизни бизни тушунмасликда айблаган бўлсак, бир кун келиб, фарзандларимиз томонидан худди шундай айблов қўйилади бизга. Ўсмир ўзи қарор қабул қилишни, муаммоларини мустақил ҳал қилишни, умуман олганда, тўлақонли катта одам бўлишни истайди. Табиийки, атрофдагилар ҳам буни тан олишини хоҳлайди. Аммо катталар ҳамон ёш боладек қабул қилаётганидан ички эътироз уйғонади унда. Айрим ёшлар «уйдан кетиб, мустақил ҳаёт бошлаганимдагина  одамлар мен билан ҳисоблашади», деган хаёлга боради.

Ёки ўсмирнинг яқин дўсти, ўзи учун идеал деб танлаган шахснинг ҳаётида уйдан қочиш билан боғлиқ воқеа юз берган бўлса, у ҳам шу ишни такрорлаб кўргиси келади.

Муаммони қандай ҳал қилиш мумкин? Уйдан кетиш ҳам ўсмирлик даврининг бошқа истаклари каби ўткинчидир. Аммо ўша муддатда ота-онанинг тўғри йўл тутиши ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Алоҳида яшашга жазм қилган ўсмирга ота-онанинг тушунтиришлари кор қилмаса, учинчи шахс кўмагига таяниш мумкин. Бу инсон оилага яқин, ўсмир ҳурмат қиладиган ва ишонадиган одам бўлиши керак. Учинчи шахс ўсмир билан суҳбатлашиб, унинг ички кечинмалари ва муаммоларини, уйдан кетиш сабабларини аниқлайди. Муаммо ойдинлашгач, унга ечим изланади.

Айрим ота-оналар барча ташвишлар ортда қолгач, ўсмирга воқеалар ривожи аслида қандай бўлганини айтиб қўяди. Масалан, учинчи шахс ўсмир билан бўлган суҳбатни оқизмай-томизмай ота-онасига айтганини билган бола  одамларга бўлган ишончини йўқотади. Баъзан эса катталар ўтган ишларни унинг юзига солади. Оқибатда, ўсмир руҳан эзилиб, ҳақиқатдан ҳам уйдан қочиб кетиши мумкин.

Дилроз АБРАЕВА

ёзиб олди.