Тил – миллатнинг қалби, тафаккурнинг жонли ифодаси
Ботирали ШОДИЕВ, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати, ЎЭП фракцияси аъзоси:
БатафсилИ Чол XУАН
Че Ок коллежни тугатгандан сўнг меҳрибонлик уйига ишга кирди. У ерда ота-онасиз болалар умид билан яшарди. Бир йил давомида улар билан яшаб, ота-она меҳри қанчалик муҳим эканини ҳис этди. Ўзиям болаларга қайноқ меҳр беришни истарди, албатта. Аммо Че Окнинг олдида тоғдек бир тўсиқ турарди: уларга муҳаббат улашаман деб, кўнглини оғритиб қўйишдан қўрқарди. Баъзан бу ердан жўнаб қолишни ҳам ўзича режалаштирар, аммо кўзлари мўлтираган болаларни ташлаб кетишга виждони йўл қўймасди.
Сочини калта қилиб кестирган директор хоним болаларга жуда қаттиққўл эди. Че Ок эса бу қаттиққўлликни меҳр билан алмаштиришни ўйлаб юрарди. Ахир, қалби ўксик болаларга қатъий интизом эмас, қайноқ муҳаббат керак.
Кунларнинг бирида бир қария Ёнг Ҳенинг ёқасидан судраб кириб келди. Чолнинг қўлида бир дона банан.
— Ҳой, болаларингизга нимани ўргатяпсизлар?! Манави тирранча уйимиздан банан ўғирламоқчи бўлди, — деди у ғазаб билан.
Ёнг Ҳе унинг қўлида нафаси бўғилиб турарди. Директор хоним кечирим сўрагач, қария жаврай-жаврай чиқиб кетди. Директор Ёнг Ҳени хонасига чақирди.
— Нега банан ўғирладинг? Гапир дедим сенга! Эндигина ўн ёшга кирдинг-ку, ўғирликни қаердан ўргандинг? Уялмайсанми? — директор сўнгги гапини овозини пасайтириб гапирди.
— Жуда ҳам банан егим келганди, шунинг учун... — деди у бошини қуйи эгиб.
— Жуда-жуда егинг келган тақдирда ҳам, бировнинг нарсасини ўғирламаслигинг керак. Ё биз сенга шуни ўргатяпмизми? — шундай дея директор хоним Ёнг Ҳени аёвсиз калтаклади. Унинг бурни қонаб, уст-бошига қон сачради. Оғриқдан ингранаётган болакайнинг аҳволи юракни эзадиган даражада аянчли эди.
Шу куни кечқурун директор хоним бозорга бориб келди. Икки сумкани тўлдириб банан сотиб олибди. У ухлаб ётган болаларнинг ёстиғи ёнига биттадан банан қўйиб чиқди. Директор хоним болалар ётоғидан чиқиб кетар экан, кўзлари тўла ёш эди.
Меҳрибон куз қуёши ҳовлига заррин нурларини сочмоқда. Бир нечта ниначилар учиб юрарди. Болалар чуғурлашиб ташқарига чиққанида, директор хоним гулларга сув қуяётган эди. Че Ок кирларни ювиб, дорга осаётганди, директор хоним чақириб қолди.
— Устоз Ким, бу ёққа қаранг, иштаҳани очувчи помидорларнинг пишганини қаранг, — директор хоним унга завқ билан гапирди.
— Хоним, доим шу помидорга меҳр билан қарайсиз-а?
— Унчалик эмас. Баъзан эринчоқлигим тутиб, вақтида сув қуя олмайман. Унга қарасам, болаларни ўйлайман. Банд помидор мевасини худди онанинг қўлларига ўхшаб маҳкам ушлаб олгани мўъжизанинг худди ўзи, — директор хоним қип-қизил бўлиб пишган помидорларни ушлаб кўра бошлади. — Устоз Ким, мен болаларга жуда қаттиққўлман-а? Баъзан қаҳр-ғазабим ҳаддан ошиб кетади. Шу пайтгача уларнинг қалбига қулоқ солмабман. Бояқишларнинг ота-онасини соғинганини, юракларидаги чинқириқ овозини эшитмабман...
Шу куни директорнинг айтган гапи Че Окнинг қалбида чуқур из қолдирди. Кечқурун Че Ок болаларнинг кийимларини тахлаб бўлгач, директорнинг хонасига борди. Бу ердан кетиш учун хонимдан рухсат сўрамоқчи эди. Гулзор олдидан ўтаётганда очиқ деразадан директор хоним хонасига кўзи тушди. Ичкарида Ёнг Ҳе бошини эгиб ўтирарди. Очиқ деразадан ичкаридаги овоз аниқ-тиниқ эшитилди.
— Ёнг Ҳе, ол, уялмай еявер. Бу бананларни сенга деб атай сотиб олиб келдим.
— Ўзингиз нега емаяпсиз?
— Келишингдан сал олдин еб олгандим. Сени калтаклаб, жуда азоб бердим, мени кечир.
— Айб менда. Сизни уялтириб қўйганим учун мени кечиринг.
— Банан егинг келганда, нега менга айтмадинг?
— Рости, ўзимнинг егим келмаганди. Кёнг Су қаттиқ бетоб бўлиб қолди. Туни билан онасини сўраб иситмалаб, алаҳсираб чиқди. Кеча Кёнг Су банан егим келяпти, деганда нима қилишни билмай қолдим...
— Нега шуни менга айтмадинг? Мен билмай сени жазолаб ўтирибман.
— Ўғирлик ёмон иш эканини биламан. Бошқа бундай қилмайман.
— Сенинг ҳам онангни қўмсаб, юрагинг эзиляпти, — директорнинг сўзлари йиғи овози билан қоришиб чиқди.
Че Ок қулоқларига ишонмасди. Турли чалкаш ўйлар исканжасида қолганда, Ёнг Ҳенинг гапи хаёлларини тумандек тарқатиб юборди.
— Сизни ойи, деб чақирсам, майлими?
— Майли, ойи дея қол. Ойингнинг бағрига кел, Ёнг Ҳе.
Че Ок деразадан қараб турарди. Директор хоним Ёнг Ҳени маҳкам қучоқлаганча йиғларди.
— Ойингни кечир. Билмай, қалбингга жароҳат етказиб қўйдим. Мени ойи деб чақиришингни бошқа болалар билиб қолса, нотўғри тушунишлари мумкин. Уларнинг ҳам юраги оғрийди, сенга ҳавас қилиб, ўзлари қийналишади.
— Мен ҳам буни тушунаман. Сиз ҳаммага бирдай оналик қилишингиз керак.
Че Ок оҳиста қадамлар билан гулзордан ўтиб кетди. Унинг ҳам кўзларидан ёш тўкила бошлади. Хонасига кириб, болалар билан хайрлашиш учун ёзган хатини йиртиб ташлади. Шу пайт болалар ётоғидан ингроққа ўхшаш овоз эшитилди. Бу беш яшар Кёнг Сунинг овози эди.
— Ойи... ойижон, — алаҳсирарди у.
Кёнг Су туш кўраётган эди. Че Ок Кёнг Сунинг олдига келди. Сўнг унинг юзига тикилди. Айни шу пайт бир томчи кўз ёш Кёнг Сунинг ёстиғига томди. Че Ок ҳам директор хоним каби мана шу қалби ўксик болага оналик қилишни ўйлаётган эди.
Ботирали ШОДИЕВ, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати, ЎЭП фракцияси аъзоси:
БатафсилЖадид бобомиз Беҳбудий бир неча мамлакатларнинг таълим тизимидан хабардор инсон сифатида миллатнинг юксалиши, юрт тараққиёти ва равнақи, инсон камолоти учун асосий жиҳат маориф эканини чуқур мулоҳаза қилган эди.
БатафсилҲар куни атрофимизда юзлаб, минглаб ҳодисалар содир бўлади. Уларнинг баъзисига шунчаки кўз югуртиб ўтамиз, бошқаларини эса унутиб юборимиз. Бироқ айрим воқеалар борки, юракка муҳрланади, одамни чуқур ўйга солади.
Батафсил